Türkmenistanda aýallaryň saglygy we maşgaladaky ýagdaýy barada ilkinji gezek milli seçip alma esasly syn geçirdi

BMG-nyň Türkmenistandaky utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenko: "Synyň halka ýetirilmegi bilen Türkmenistan hökümetini gutlaýaryn" - diýdi.

“Ygtybarly we elýeterli maglumatlar we gender deňligi baradaky statistika, Durnukly Ösüş Maksatlarynda öňegidişligi doly durmuşa geçirmek we gözegçilikde saklamak üçin möhümdir. Genderesasly zorlugy bes etmesek, Durnukly Ösüş Maksatlarynyň köpüsine ýetip bolmajakdygyny subutnamalar görkezýär."

Aýallaryň saglygy we maşgaladaky ýagdaýy atly milli seçip alma esasly syny fiziki, jynsy, emosional we ykdysady zorlugy, şeýle hem maşgala gatnaşyklarynyň içindäki özüni alyp barşyna gözegçilik etdi. Netijeler boýunça ýurtdaky alty aýaldan biriniň ýa-da 16 göteriminiň ýakyn ýoldaşy tarapyndan haýsydyr bir zorluga sezewar edilendigini, sekizden biriniň ýa-da 12 göteriminiň fiziki ýa-da jynsy zorluga sezewar edilendigini ýüze çykdy.

Syn, şeýle hem zorlugyň aýallaryň saglygyna we çagalaryň abadançylygyna edýän täsirini öwrenip,aýalyň durmuşynda zorluk tejribesiniň belli bir saglyk meseleleriniň köpelmegi we reproduktiw saglyk netijeleriniň köpelmegi bilen baglanyşyklydygyny görkezýär.

Şeýle hem, maşgaladaky zorlugy başdan geçirýän aýallaryň 2019-njy ýylda geçiriljek Türkmenistan köp görkeziji toparlaýyn gözlegini tassyklap, aýallaryň köpüsiniň (58%) ýan ýoldaş zorlugyny kabul edýändigini we esaslandyrýandygyny tassyklady.

Syn maglumatlarynyň, gender deňligi boýunça Durnukly Ösüşiň 5-nji maksady boýunça milli ösüşe gözegçilik etmek we tizleşdirmek, 2021-2025-nji ýyllar üçin gender deňligi barada Milli Hereket meýilnamasyna laýyklykda dürli derejedäki gender esasly zorlugyň öňüni almak we oňa garşy göreş strategiýalaryny kesgitlemek üçin ulanylar diýlip garaşylýar.

Türkmenistan şu ýyl Aýallaryň ýagdaýy baradaky komissiýanyň agzasy bolup işleýär we ýakynda aýal-gyzlara garşy diskriminasiýanyň ähli görnüşlerini ýok etmek komitetine altynjy döwürleýin hasabatyny iberdi. Syn maglumatlaryny jemlemek we ýaýratmak Komitetiň jemleýji gözegçiliklerine girizilen esasy teklipleriň biri boldy.

Türkmenistan hökümetiniň gender esasly zorlugyň öňüni almak we oňa garşy göreş boýunça ýol kartasyny düzmegine garaşylýar. Şol sanda ol kanunçylyk meýilnamalaryny we CEDAW komitetiniň galan tekliplerini ýerine ýetirmek üçin meýilnamalary öz içine alýar.

"UNFPA, global ösüş meýilnamasyna we Türkmenistanyň 2019-njy ýyldaky Nairobi Sammitinde beren borçnamalaryna laýyklykda Türkmenistandaky her bir aýal-gyzyň zorlukdan erkin durmuşda ýaşamagyny üpjün etmek üçin hökümete berýän goldawyny dowam etdirmäge taýýardyr" diýip, UNFPA-nyň Türkmenistandaky bölüminiň başlygy Aýna Seýitliýewa belledi.

"BMG-nyň Türkmenistandaky topary we halkara ösüş hyzmatdaşlary bilen hyzmatdaşlykda gender esasly zorluga köp pudaklaýyn jogap ulgamyny ornaşdyrmak, kanunçylygy kämilleşdirmek we ýerli jemgyýetler bilen gender kadalarynyň döredilmegini goldamak üçin ileri tutarys."

Syn, hökümet tarapyndan maliýeleşdirildi we UNFPA, Birleşen Milletler Guramasynyň Ilat Gaznasy, Ýewropa Bileleşiginiň we Britaniýanyň Türkmenistandaky ilçihanasynyň goldawy bilen geçirildi.

Synyň doly görnüşini iňlis we rus dillerinde şu ýerden ýükläp bilersiňiz: https://turkmenistan.un.org/en/196684-health-and-status-woman-family-turkmenistan