Maýyplygy bolan adamlaryň sosial taýdan kemsidilmegi - olary ejiz we özlerine ideg edip bilmeýän ýaly görkezýär, olara başgaça garalýar, netijede olar jemgyýetden aýra düşýärler we şeýlelik bilen durmuşyň kynçylyklaryna sezewar bolýarlar. BMG we Türkmenistanyň jemgyýetçilik guramalary Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň we Türkmenistanyň Sport we ýaşlar syýasaty ministrliginiň goldawy bilen Türkmenistanyň BMG-niň agzalygyna kabul edilmeginiň 30 ýyllygy mynasybetli "Biz kuwwatlydyrys, biz deňdiris" atly Inklýuziw sport festiwalyny geçirdiler. Jemgyýetçilik guramalaryndan Türkmenistanyň Maýyplarynyň merkezi bedenterbiýe sport kluby, Maýyplara goldaw merkezi, Körler üçin küşt merkezi, Türkmenistanyň körler we kerler jemgyýeti, Agama, Ýeňme we Dikeldiş merkezi hyzmatdaş bolup çykyş etdiler. Maýyplygy bolan adamlary çekmek, olaryň hukuklaryny öňe sürmek we mümkinçiliklerini giňeltmek maksady bilen geçirilen çäre, “hiç kiminiň ünsden düşmezligini” üpjün eder ýaly sport çäreleriniň hemmeler üçin elýeterli bolmagyna goşant goşdy. Sporta maýyplygy bolan adamlar gatnaşanda, ol diňe bir gatnaşyjylar üçin däl, eýsem maşgalalar, tälimçiler we tomaşaçylar üçin hem özgerýär. “Inklýuziýa – maýyplygy bolan adamlaryň diňe gelmegi däl-de, eýsem olaryň işjeň gatnaşmagydyr. Maýyplygy bolan adamlar sportda we sport bilen baglanyşykly ähli başlangyçlaryň bir bölegi bolmalydyr " – diýip, Türkmenistanda BMG-niň Hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenko Inklýuziw sport festiwalynyň açylyş dabarasynda belläp geçdi. 150-den gowrak maýyplygy bolan adamlar we olaryň maşgalalarynyň agzalary maýyplygy bolan adamlar üçin oturgyçlarda körler üçin futbol, basketbol we woleýbol, beden-skelet ulgamynyň bozulmalary bolan adamlar üçin stol tennisi, körler üçin küşt, uýgunlaşdyrylan alpinizmi, ýaryşlar we başga oýunlar arkaly sport ussatlyklaryny görkezdiler. “Köplenç maýyplygy bolan adamlar sosial durmuşdan aýra düşýärler. Bu Sport festiwaly olara beýleki adamlar bilen deňdigini we kuwwatlydygyny görkezmäge mümkinçilik berýär, şeýle hem sosial taýdan jemgyýetiň durmuşyna gatnşmaga mümkinçilik berýär." – diýip, "Ýeňme" jemgyýetçilik guramasynyň başlygy Gulýa Çörekliýewa aýtdy. Inklýuziw sport festiwaly Aşgabat olimpiýa şäherçesinde geçirildi we oňa BMG wekilhanalarynyň, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň, Türkmenistanyň Sport we ýaşlar syýasaty ministrliginiň, Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň we hususy pudagyň wekilleri, DÖM-niň ýaş  ilçileri, meýletinçiler we Aşgabadyň ýaşaýjylary gatnaşdy. “Sport hakynda aýdanymda, men siziň ünsüňizi meni gyzyklandyrýan bodibildinga çekesim gelýär. Men 2007-nji ýylda, dostlarym maňa sport zala ýanlary bilen gitmäge teklip edenlerinde, bodibilding bilen meşgullanyp başladym. Bu meniň üçin gaty tolgundyryjy waka boldy. Wagtyň geçmegi bilen men ony gaty haladym. Bodibilding indi meniň gowy görýän sportum boldy. Ol maňa sagdyn we işjeň durmuş ýörelgesini alyp barmaga ýardam edýär. Ol meni kuwwatlandyrýar, bu bolsa öz gezeginde, maňa özümi ynamly duýmak we özüme hormat goýmak endiklerimi ösdürmäge, maýyplygy bolan adamlar barada umumy stereotipleri bozmaga we adamlara biziň güýçli we hyjuwly şahsyýetdigimizi görkezmäge mümkinçiligimiziň bardygyny görkezmäge ýardam edýär. "- diýip, ýaş sportçy Elçin aýtdy. Sport festiwalynda golbol, futbol, ​​basketbol, ​​woleýbol, stol tennisi, küşt, gaýalara dyrmaşmak we beýleki oýunlar ýaly sport çäreler geçirildi. Hemmeler sportuň uýgunlaşdyrylan görnüşlerini synap görmäge çagyryldy. Şeýle hem myhmanlar aýdym aýtmak we tans etmek ukyplaryny görkezen kerleriň we körleriň aýdym-saz çykyşlaryndan lezzet aldylar. “Çagalygymda men gaty köp hereket edýärdim, elmydama deň-duşlarym ýaly hereket etmäge çalyşýardym, ylgaýardym, oýnaýardym we her dürli çäreler bilen meşgullanýardym. Şondan bäri hiç zat üýtgemedi. Men henizem hereketde bolmagy gowy görýärin, bir ýerde oturyp, gündelik passiw durmuşy alyp barmak maňa agyr düşýär. Maýyplygy bolan gyz hökmünde, ýüzmek - maňa sagdyn bolmaga, işjeň hereket emäge we özümi gowy duýmaga ýardam edýär. Bu maňa hereket etmäge päsgelçilik döredýän arka agyrylaryny aýyrmaga ýardam edýär. Mundan başga-da, men bedenimiň sagdyn we berk bolmagy üçin yzygiderli maşklar edýärin.” - diýip, ýüzüji Aýnura Hasanowa aýtdy. “Sport - meniň durmuşym. Men ýüzmegi we küşt oýnamagy halaýaryn. Sport maňa sagdyn durmuş ýörelgesini alyp barmaga, goýan maksatlaryma ýetmäge, ileri tutýan işlerimi amala aşyrmaga we durmuşymda başdan geçirýän kynçylyklarymy ýeňmäge kuwwat berýär. Meniň sport bilen meşgullanmagymyň sebäbi, men paralimpiýa çempiony bolup, özüme buýsanmak we jemgyýete - maýyplygy bolan adamlara adatça garaýylşy ýaly ejiz däldigini görkezmek we biziň kuwwatly we deňdigimizi bildirmek uly islegim bar." - diýip, ýüzüji we küştçi Ataýew Kakabaý aýtdy. Haçanda biz inklýuziw sport çäresini geçirenimizde, biz hemmeler üçin sportuň berýän doly mümkinçiligini kabul edip, durmuşa geçirip başlaýarys. Maýyplygy bolan adamlar üçin gurşaw döredenimizde, köplenç hemmeler üçin döredýändigimizi bellemek möhümdir. Gatnaşyjylary saýlaýan däl-de, hemmeleriň gatnaşmagyny üpjün edýän sport – sportuň geljegi, durnukly ösüş we inklýuziw jemgyýeti gazanmak üçin möhümdir. Öz içine alyjy gurşawy döretmek üçin sportuň güýji hemmeler üçin has gowy dünýäni döretmek ugrunda ýardam edýär. Türkmenistanda Durnukly Ösüş Maksatlaryna ýetmekde Birleşen Milletler Guramasy ýurda goldaw berip, Maýyplaryň Hukuklary boýunça Konwensiýasyna we beýleki halkara adam hukuklary resminamalaryna, şeýle hem Tebigy betbagtçylyklaryň töwekgelçiligini azaltmak üçin Sendaý çarçuwasyna gözegçilik etmek we durmuşa geçirmek ugrunda ýardam edýär. Ýakynda çap edilen “Maýyplygy bolan adamlaryň Aziýa we Ýuwaş umman onýyllygy baradaky Jakarta jarnamasy, 2023-2032” maýyplygy bolan adamlaryň hukuklaryny öňe sürmek we goramak üçin tutuş jemgyýetiň edýän işini dowam etdirmek we tizleşdirmek üçin itergi berýär.  

Adatdan daşary ýagdaýlara taýýarlyk - adatdan daşary ýagdaýlara täsirli çäre görmegiň esasydyr, ýöne köp halatlarda adatdan daşary ýagdaý ýüze çykýança, bu barada pikir edilmeýär. Ýöne bu, 31-nji awgustda BMG-niň Bosgunlaryň meseleleri boýunça Ýokary komissarlygy tarapyndan bosgunlaryň köpçülikleýin gelen halatynda halkara ülňülerine laýyklykda gyssagly çäre görmek üçin onlaýn görnüşde geçirilen çärä gatnaşan Türkmenistanyň Hökümetiniň wekillerine degişli däldir. Iki sagat dowam eden sessiýa adatdan daşary ýagdaýlarda halkara derejesinde kesgitlenen çäreleri görmäge, gatnaşyjylary Bosgunlary utgaşdyrmak modeli bilen tanyşdyrmaga, şeýle hem bu ýagdaýlarda töwekgelçiliklere baha bermäge we olary azaltmaga gönükdirilendir. Sessiýalar bosgunlary halkara derejede goramagyň kanuny esaslary we esasy ýörelgeleri, bosgunlaryň gelen wagtynda araçäge girmäge bolan elýeterliligi we adatdan daşary ýagdaýlarda çäre görmek ýaly ugurlardan ybarat boldy. Mümkinçilikleri ýokarlandyrmak boýunça türgenleşik, Türkmenistanyň Hökümeti bilen BMG-niň Bosgunlaryň meseleleri boýunça Ýokary komissarlygynyň arasynda 2022-nji ýylda geçiriljek Bilelikdäki iş meýilnamasynyň bir bölegidir. Bütin dünýäde ynsanperwer ugrunda adatdan daşary ýagdaýlaryň tiz üýtgemegi we çylşyrymlaşmagy bilen, döwletlere we raýat jemgyýetine netijeli taýýarlyk görmek we çäre görmek üçin goldw bermek - Bosgunlaryň meseleleri boýunça Ýokary komissarlygynyň Merkezi Aziýada ileri tutýan ugrudyr. Çärä Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň, Türkmenistanyň Goranmak ministrliginiň, Türkmenistanyň Içeri işler ministrliginiň, Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň, Türkmenistanyň Döwlet migrasiýa gullugynyň wekilleri, şeýle hem ýerli ýerine ýetiriji guramalaryň wekilleri we beýleki döwlet işgärleri gatnaşdy. "Biz Türkmenistanyň Hökümetiniň işgärleri taýýarlamak, adatdan daşary ýagdaýlary dolandyrmak üçin gurallary we goşmaça mehanizmleri täzelemek we işläp düzmek, şeýle hem halkara guramalar, şol sanda BMG-niň Bosgunlaryň meseleleri boýunça Ýokary komissarlygy bilen ýakyn hyzmatdaşlygy ýola goýmak arkaly adatdan daşary ýagdaýlara taýýarlygyny yzygiderli gowulandyrmak baradaky berk borçnamasyna ýokary baha berýäris" -diýip, BMG-niň Bosgunlaryň meseleleri boýunça Ýokary komissarlygynyň Goraglylyk bölüminiň başlygy Hanifa Karimi, çäräniň açylyş dabarasynda eden çykyşynda aýtdy. Owganystan bilen goňşy ýurt hökmünde Türkmenistan Owganystan, Eýran, Päkistan we Özbegistan bilen birlikde 2022-nji ýylda Owganystandaky bosgunlaryň ýagdaýyna garşy çäre görmegiň sebitleýin meýilnamasynyň bir bölegidir. Sebitleýin meýilnama bosgunlar, gaçybatalga gözleýänler we pasport bolmadyk adamlar, şeýle hem kabul ediji jemgyýetler we täze gelenler ýaly dürli statusdaky owganlaryň zerurlyklaryny kanagatlandyrmak üçin kabul edýän hökümetleri goldamaga çalyşýar. Owganystandan gaýdyp, ýurduň içine gelenler bolmasa-da, Türkmenistanyň Hökümeti, BMG-niň Bosgunlaryň meseleleri boýunça Ýokary komissarlygy we Türkmenistanda Sebitleýin meýilnamanyň hyzmatdaşlary – BMG-niň Çagalar gaznasy (ÝUNISEF) we BMG-niň Ilat gaznasy (ÝUNFPA) – araçäge howpsuz we päsgelçiliksiz ýagdaýda girmegi we ýurda gelenleri yzyna gaýtarmagyň öňüni almagy wagyz edip, adatdan daşary ýagdaýlara taýýarlyk görýärler. Türkmenistan 1951-nji ýyldaky Bosgunlaryň ýadaýy baradaky konwensiýasynyň we onuň 1967-nji ýyldaky teswirnamasynyň kabul edilen dabarasyna gatnaşan döwletdir. Şeýle hem, ol 1954-nji we 1961-nji ýyllarda Raýatlyksyzlyk baradaky konwensiýalara goşulan, Merkezi Aziýada ýeke-täk ýurtdyr. BMG-niň Bosgunlaryň meseleleri boýunça Ýokary komissarlygy Türkmenistanda rezident bolmadyk guramadyr, onuň işi hyzmatdaşlar tarapyndan amala aşyrylýar we BMG-niň Bosgunlaryň meseleleri boýunça Ýokary komissarlygynyň Gazagystandaky, Gyrgyzystandaky, Türkmenistandaky we Özbegistandaky wekilhanalary tarapyndan gözegçilik edilýär.  

Çäräniň açylyş dabarasynda, BMG-niň Hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenko şeýle diýdi: “Biz DÖM ilçileriniň başlangyjyny dowam etdirýäris we biz bu işiň - Durnukly ösüş maksatlarynyň durmuşa geçirilmegine goşant goşýan diňe bir Türkmenistanyň ýaşlaryny herekete getirmek we birleşdirmek bilen çäklenmän, eýsem, beýleki ýurtlaryň ýaşlary bilen gepleşikleri ýola goýmak üçin platforma bolup hyzmat edýändigine ynanýarys. Duşuşygyň dowamynda, DÖM-niň ýaş ilçileriniň öňki topary täze saýlanan DÖM-niň ýaş ilçileri bilen tejribeleri bilen paýlaşdylar, şeýle hem olar ýurtda 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Gün tertibini durmuşa geçirmäge goşan goşantlary we gazanan üstünlikleri üçin şahadatnamalar we sowgatlar bilen sylaglandy. “DÖM-niň ilçileriniň mümkinçilikleri durmuşda gözýetimi giňeldýär, şahsy ösüşe oňyn täsir edýär, jemgyýete goşant goşmak mümkinçiligi giňeldýär, we iň esasy, ýurt boýunça habarly, jogapkärli we düşünjeli ýaşlaryň toparyny döredýär. Çünki, DÖM-niň her bir ilçisi - beýleki adamlar ýaly özboluşly we başarnykly ýaş liderdir "- diýip, Gunça Annageldiýewa, DÖM-niň 2-nji toparynyň ilçisi aýtdy. Gatnaşyjylar BMG ulgamynyň işi, şol sanda BMG-niň Durnukly ösüş ugrunda hyzmatdaşlygyň çarçuwaly Maksatnamasynyň strategiki ugurlary, şeýle hem BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň, BMG-niň Neşe serişdeleri we jenaýatçylyk baradaky müdirliginiň, BMG-niň Çagalar gaznasynyň, BSGG-niň, BMG-niň Adam hukuklary baradaky ýokary komissarynyň müdirliginiň we BMG-niň Bosgunlaryň meseleleri boýuna ýokary kommisarynyň mandatlary we işleri bilen tanyşdylar. Başga-da, olar Durnukly ösüş maksatlary boýunça okuw merkezinde, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde we Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginde Türkmenistanyň Hökümetiniň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Gün tertibini durmuşa geçirmekde nähili işleri alyp barýandygyny öwrenmek üçin ýygnaklara gatnaşarlar. “Iki ýylyň dowamynda, maksatlaryň üýtgeşik bolandygyna garamazdan, umumy maksada ýetmek üçin DÖM-niň Ilçileriniň her biri meniň üçin görelde boldy. Şol sebäpden, bu dünýäni gowulaşdyrmak üçin şeýle ajaýyp syýahat üçin men halypalarymyza, utgaşdyryjylarymyza we tutuş DÖM ilçileriniň toparyna minnetdarlygymy bildirýärin " - diýip, Döwran Şammyýew, DÖM-niň 2-nji toparynyň ilçisi aýtdy. Bu taslama BMG-niň Hemişelik utgaşdyryjysy tarapyndan başlandy we 2018-nji ýylda Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi hem-de Durnukly ösüş maksatlary boýunça okuw merkezi tarapyndan goldanyldy. 

Ruhlandyryjy sungat işgäri, Şeker Akiniýazowa, Keşde sungat studiýasyny açmak üçin oňa näme itergi berendigi barada gürrüň bermek üçin Söwda forumy bilen söhbetdeş boldy.Şeýle hem, ol Türkmenistanyň Arhitektorlar bileleşiginiň agzasy we maýyplygy bolançagalara goldaw berýän maksatnamalaryň işjeň meýletinçisi. Şeker 2021-nji ýyldan bäri “Ready4Trade Merkezi Aziýa” taslamasynyň elektron söwda maksatnamasyna gatnaşýar. Keşde sungat studiýasy nähili döredildi? Aksesuar, geýim we öý bezegi dizaýneri hökmünde men işimi sosial mediýada öňe sürmägebaşladym. Ol bize adamlaryň ünsini çekmäge ýardam etdi. Biz üstünlik gazandyk. Şeýlelik bilen biz Iş Nokady atly ýerli kompaniýa bilen bilelikde pandemiýa wagtynda pes girdejili aýal-gyzlara tikimçilik öwretmek üçin Britaniýanyň ilçihanasyndan grant utdyk. Ine şeýdip, tälim alan aýal-gyzlarymyza tikimçilik etmek we keşde çekmek üçin ýer berip,Keşde sungat studiýasyny açdym. Şu güne çenli biz olar bilen işlemegi dowam etdirýäris. Olaryň hemmesi ýurduň dürli şäherlerinden we biz olary mümkin boldugyça iş bilen üpjün edýäris. Men öz toparymyza buýsanýaryn, sebäbi biz jemgyýetiň gowşak gatlaklaryndan bolan ýaşlary we aýallary goldaýarys, şeýle hem milli däp-dessurlary öňe sürýän bir işi alyp barýarys. Jemgyýete goşant goşmak we beýlekileri hem şeýle hereketlere itergi bermek örän möhümdir. Bilşimiz ýaly, siz diňe bir egin-eşik we esbaplar pudagynda işlemeýärsiňiz. Meýletinçilik işiňiz barada bize aýdyp beräýseňiz. Çeper studiýa maňa ululara we maýyplygy bolan çagalara sungat öwretmäge mümkinçilik berýär. Türkmenistanyň dürli ilçihanalarynda meýletinçi bolup işlänimde, men sungat arkaly aýratyn çagalaryň ösüşine goşant goşmaga höweslendim. Meniň pikirimçe, olar özlerini gowşak duýmaly däldirler we döredijilikli bolmak - olaryň döredijiligini we aragatnaşyklaryny ösdürmäge ýardam edýär. Biz döredijilikli pikirlenmegi, döredijilik ukybyny ösdürmegi öwredýäris, şeýle hem adamlara wagtlaryny gowy geçirmäge mümkinçilik berýäris. Çaga geljekde haýsy hünäri saýlasa-da, döredijilikli pikirlenmek ukyby karar bermekde elmydama ýardam eder. Şeýle hem, studiýa dürli hünärmenleriň eserlerini satuwa çykarmaga mümkinçilik berjek,hyzmatdaşlyk üçin bir giňişlikdir. Siz öz kiçi işiňizi nädip girdejili işe öwürdiňiz? Biziň esasy müşderilerimiz halkara kompaniýalarynda we ilçihanalarynda işleýän daşary ýurtly raýatlardyr, emma bu adamlar gaty az. Girdeji önümiň üstüne goşmaça bahagoýmakdan gelýär, sebäbi biz köpçülikleýin önümçilik bilen meşgullanmaýarys. Biz önümiň aýratynlygyna we hiline üns berýäris. Elbetde, köpçülikleýin önümçiligiň dolanyşygy ýokary bolany üçin onuň girdejisi hem ýokary bolýar. Ýöne biziň esasy maksadymyz türkmen sungatynyň gözelligini dünýä ýetirmek bolany üçin, biz müşderilerimiziň milli türkmen önümine ýokary baha berýändiklerine begenýäris,. Ähli önümler elde ýasalan. Olar üýtgeşik we biz öz işimizi gaýtalamaýarys. Şeýle önümçilik köp wagt alýar. Biziň döredýän işimize täze halk döredijiligi diýilýär - adaty we häzirki zamansungatyň utgaşmasy, ähli nagyşlar elde edilen, bu bolsa häzirki wagtda seýrek bolýar. “Ready4Trade” taslamasyna gatnaşmak bilen näme üýtgedi? Taslama gatnaşmak kararyna gelmezden ozal, studiýa meniň üçin hakyky iş däl-de, gyzyklanmady. Maksatnamalara gatnaşmagyň üsti bilen men oňa başgaça garap başladym. Indi men öz işimde, şeýle hem satuw işlerinde meniň ýardam edýän hünärmenlerimiň işindemümkinçilikleri görýärin. Elektron söwdany öwrenmek we okuw arkaly onlaýn görnükliligi ýokarlandyrmak, meniň abunaçylarymyň köpelmegine sebäp boldy. Olaryň sany 10% artdy, satuwlar 14% artdy, şeýle-de maňa ýene 20,000 ulanyjylary gazanmak miýesser etdi. Umuman aýdanymyzda, biz marketing ukybymyzy ýokarlandyrdyk we brendymyz barada habardarlygy ýokarlandyrmak üçin zerur bolan zatlar barada düşünjämizi giňeltdik. Bu maksatnamalara gatnaşmak elmydama peýdalydyr, sebäbi ol häzirki wagtda möhüm bolmadyk gurallary täzeden gözden geçirmäge ýardam edýär. Işiňizi indiki derejä ýetirmek üçin size näme gerek? Daşary ýurtlara haryt ibermek üçin bize oňat logistika zynjyry gerek, sebäbi biziň önümlerimize daşary ýurtda ýokary isleg bildirilýär. Mundan başga-da, dürli halkara onlaýn platformalarda dükan açmak hem gowy pikir. Netijede, biziň önümlerimiz üçin markanyň meşhurlygyny ýokarlandyrmak üçin yzygiderli mahabat etmek gaty möhümdir. Başlangyç kompaniýalaryna näme maslahat bererdiňiz? Üstünlik gazanmagyň ýoly kyn bolup biler. Elmydama netijelere üns beriň. Pikirleriňize we höwesiňize üns beriň, bazary we onuň ugurlaryny öwreniň, sabyr ediň, şowsuzlyk bilen ýüzbe-ýüz bolmakdan gorkmaň we isleg bildirýänleriň isleglerine görä baha goýuň. “Ready4Trade Merkezi Aziýa” maksatnamasynyň çäginde Ýewropa Bileleşigi (ÝB) we Halkara Söwda Merkezi (HSM) sebitde sebitara we halkara söwdany höweslendirmek arkalyMerkezi Aziýanyň umumy durnukly we inklýuziw ykdysady ösüşine goşant goşmak üçin tagallalaryny birleşdirýärler. Şeker şol peýdalanyjylaryň biridir. Taslama bäş ýurtda hereket edýär: Gazagystan, Gyrgyzystan, Täjigistan, Türkmenistan we Özbegistan.