Soňky
Waka
10 February 2023
Geljekki türkmen alymy, plastik önümlerinden hapalanmak meselesiniň çözgüdini gözleýär
Has köp öwrenme
Waka
30 January 2023
Türkmenistanda Durnukly Ösüş Maksatlarynyň ýaş Ilçileri häzirki zaman dünýäsiniň Çempionlary hökmünde
Has köp öwrenme
Press reliz
30 January 2023
Türkmenistanda Holokostyň pidalarynyň hatyrasyna çäre geçirildi
Has köp öwrenme
Soňky
Durnukly ösüşüň maksatlary Türkmenistanda
Durnukly Ösüş Maksatlary global derejede garyplygy ýok edip, ýer ýüzüniň daşky gurşawyny gorap we ähli ýerde adamlaryň parahatçylykda we abadançylykda ýaşamagyny üpjün etmek üçin işleri geçirmäge çagyrýar. Bu bolsa BMG-nyň Türkmenistandaky maksatlary bolup durýar.
Işleri amala aşyryň
19 May 2020
Koronawirus global pandemiýasy
Hemmeler 2019-njy ýylyň koronawirus keseli (COVID-19) barada gürleşýärler. Faktlary ygtybarly çeşmelerden almak ugrunda gatnaşyň.

Waka
10 February 2023
Geljekki türkmen alymy, plastik önümlerinden hapalanmak meselesiniň çözgüdini gözleýär
Bütin dünýäde zenanlar howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak we onuň ýetirýän täsirini gowşatmak üçin tagallalary jemläp, bu özgerişleriň öňdebaryjy wekilleridir. Olaryň köpüsi, ylmy işleri we klimat krizisine garşy innowasiýa çemeleşmesi arkaly howanyň üýtgemegine garşy göreşmäge goşant goşýarlar.
Ogulşirin Täçewa, Türkmenistanyň Oguzhan adyndaky inženerçilik we tehnologiýalar uniwersitetinde biotehnologiýa, ekologiýa we daşky gurşawyň dolandyryşy hünärini öwrenýän dördünji ýyl talyby. Ogulşirin çagalykdan tebigaty gowy görýärdi we howanyň üýtgemegine garşy göreşmek üçin goşant goşmagy arzuw edipdi.
Bütin dünýäde inženerçilik hünäri, adatça erkekleriň agdyklyk edýän hünärlerinden biridir. Zenanlar, umuman alanyňda, bu ugry saýlamaýarlar ýa-da okuwy gutarmanka terk edýärler. Ogulşiriniň ylma, täze tehnologiýalara bolan gyzyklanmasyny, onuň dostlarynyň we tanyşlarynyň aglabasy makullamadylar we oňa gender nukdaý nazardan zenanlara ýakyn hünärleri saýlamagy maslahat berdiler. Ogulşirin, özüniň inženerçilik hünärini saýlamagyna, ata-enesiniň oňyn garandyklaryny we tebigaty goramak üçin ylym öwrenmek islegini doly goldaýandyklaryny buýsanç bilen aýdýar:
“Atam-enem maňa ösüş ýolumy saýlamaga kömek etdi, meniň pikirimçe, olaryň goldawy we aladasy bolmasa, men üstünlik gazanmagy başarmazdym. Olar meni hemişe höweslendirýärdiler we haýsydyr bir kynçylyk bilen ýüzbe-ýüz bolanymda, ruhdan düşmän, öňe gitmegimi ündeýärdiler”.
Geçen ýyl Türkmenistanyň talyplarynyň arasynda geçirilen "Gaýtadan işlenen materiallary gündelik durmuşda ulanmagyň öňdebaryjy we häzirki zaman usuly" atly ylmy-barlag bäsleşigine öz gyzynyň gatnaşmagyna we birinji, baýrakly ýeri eýelemegine Ogulşiriniň ata-enesi guwanýardylar we gyzynyň gazanan üstünliklerine çäksiz begenýärdiler.
Bütindünýä şäherler güni mynasybetli geçirilen bu bäsleşik Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş Maksatnamasynyň (UNDP) / GEF / Türkmenistanyň Oba hojalygy we daşky gurşawy goramak ministrligi bilen bilelikde ýerine ýetirýän “Türkmenistanda şäherleriň durnukly ösdürilişi: Aşgabatda we Awazada ýaşyl şäherleriň toplumlaýyn ösdürilişi”atly taslamasy tarapyndan, Türkmenistanyň Bilim ministrligi bilen bilelikde, geljekki ýaş ekologlaryň tebigy baýlyklaryň durnukly ulanylmagyny, tygşytly sarp edilmegini we galyndylaryň azaldylmagyny ösdürmek üçin döredijilik we innowasiýa mümkinçiliklerini ösdürmek maksady bilen gurnaldy.
"BMGÖM-sy we Türkmenistanyň Bilim ministrligi, meniň ylmy gözleglerimiň netijelerine ýokary baha berdiler we meniň bu ugurda, mundan beýläk hem işlemegime itergi berdiler”. "Bu baýrak diňe bir meniň gazanan üstünligim däl-de, eýsem mugallymlarymyň we synpdaşlarymyň goldawynyň we ýardam bermeginiň netijesidir", diýip Ogulşirin belläp geçdi.
Ogulşirin gözleg işine uniwersitetiň ilkinji ýylyndan başlap, sagdyn ekosistemalary gorap saklamak üçin, önümçiligiň galyndysyz işlemegini üpjün edýän täze ugurlaryny we plastik galyndylary dolandyrmagyň täze usullaryny tapmaga, özýniň yhlasyny we başarnygyny gönükdirdi. Uniwersitetiň ýaş talyby, özüniň ylmy-barlag işlerine plastik galyndylary energiýa öwürmek üçin plastmassadan ýangyç öndürmek barada maglumatlary ýygnamakdan başlady.
Mundan başga-da, dünýäde bar bolan usullary öwrenip, Ogulşirin ikinji derejeli çig mallary gaýtadan işlemek üçin öz modelini döretmäge başlady. Mugallymlarynyň we ýerli hünärmenleriň goldawy bilen suwuk ýangyç, ýanyjy gaz we gurluşyk materiallaryny almaga mümkinçilik berýän ýörüteleşdirilen enjamy piroliz reaktoryny döretdi.
Taslamanyň ykdysady peýdasyny artdyrmak maksady bilen, geljekki alym-zenan, ulgamy kämilleşdirmek we emele gelýän ýangyç gazy enjamyň işlemegi üçin ýangyç hökmünde ulanmak hem-de emele gelen smolany bolsa, gurluşyk materialy hökmünde ulanmak kararyna geldi.
Häzirki wagtda Ogulşirin özüniň diplom işini taýýarlaýar we gelejekde Türkmenistanda galyndysyz önümçilik ulgamyny ösdürmegiň üstünde işlemegi dowam etmegi meýilleşdirýär. Şeýle hem, Ogulşirin "Ekologiýa biotehnologiýalary" atly ylmy-barlag merkeziniň işjeň agzasydyr.
Ogulşirin 8 aýlyk göwreli hem bolsa, BMGÖM geçiren bäsleşigine gatnaşdy we ýeňiji boldy. Üç aýdan soň, ol bir gyzjagazyň ejesi boldy. “Gyzymyň tebigaty söýmek we goramak islegi bilen ulalmagyny isleýärin we gazanan üstünliklerim oňa ylham berer diýip umyt edýärin" - diýip Ogulşirin aýtdy.
Uniwersiteti gutarandan soň, Ogulşirin ekologiýa we inženerçilik ugrundaky bilimini, magistr programmasynda dowam etdirmegi meýilleşdirýär.
“Uly meýilnamalarym bar we plastik galyndylary gaýtadan işleýän desgamy açmak isleýärin. Plastik ýangyç, plastmassa önümleri öndürmek üçin ulanylsa, bu ugurda uly netije gazanmak mümkinçiligi dörär we daşky gurşawyň hapalanmagyny azaltmak üçin plastik galyndylardan ýangyç alyp bolar "-diýip Ogulşirin belläp geçdi.
Ogulşirin Taçewa, ylymyň kömegi bilen adamlary we planetany plastik hapalanmakdan goramaga synanyşýan az sanly adamlaryň biridir. Ol hiç haçan öz maksatlaryndan ýüz öwürmeýär we bellenen sepgitlere ýetmek üçin uly ynam bilen öňe gidýär.
"Biz, alym-zenanlar hökmünde, hemmeler üçin durnukly geljege tarap howanyň üýtgemegine çözgüt tapmakda möhüm rol oýnap bileris."
1 of 5

Waka
30 January 2023
Türkmenistanda Durnukly Ösüş Maksatlarynyň ýaş Ilçileri häzirki zaman dünýäsiniň Çempionlary hökmünde
Häzirki wagtda sekiz milliard adam bardygyny nazara alyp gurluş üýtgemelerini amala aşyrmak üçin ähli nesilleriň dürlüligini we kuwwatyny göz öňünde tutmak möhümdir. Şundan ugur alyp, 2015-nji ýylda kabul edilen we biziň neslimiz üçin durnukly ösüş bähbitli global derejede ileri tutulýan ugurlary kesgitleýän 2030-njy ýyla çenli dönür üçin Gün tertibini göz öňünde tutup, halkara jemgyýetçiliginiň ösüşiň iň möhüm global meselelerine çemeleşmekde ýaşlaryň aýratyn orny barha aýdyňlaşýar.
Ilkibaşda, “Durnukly Ösüş Maksatlary” adalgasy diňe syýasatçylara ýa-da döwlet işgärlerine degişli bolup görünse-de, aslynda DÖM-ler hemmeleriň goşant goşmagyny we hakykatdan-da hiç bir kişiniň ünsden düşmezligini maksat edinýär. Şol sebäpli, durnukly ösüşi höweslendirmek meselesine seredenimizde, ýaşlaryň bu işdäki jogapkärçiliklerini seljermek zerur. Köp sanly gözlegler we hakyky durmuş tejribeleri ýaşlaryň işjeň gatnaşmagyndan diňe oňyn netijeleriň ýüze çykýandygyny görkezýär. Bu, ýaşlaryň tankydy pikirlenijiler, üýtgeşmeleriň öňbaşçylary, täzelikçiler, aragatnaşykçylar, ýolbaşçylar we başgalar ýaly esasy orunlaryny kesgitlemäge mümkinçilik berýär.
“Birleşen Milletler Guramasy we Türkmenistanyň Hökümeti tarapyndan goldanýan Türkmenistanda Durnukly Ösüş Maksatlarynyň ýaş ilçileri ýaly köpugurly platformanyň bardygyna biz örän şat. Ol ösüş baradaky gözýetimimizi hakykata öwürmäge we hyjuwly pikirlerimizi durmuşa geçirmäge kömek edýär. Bu işde, pikirimi beýan etmek üçin sazyň güýjüni gural hökmünde ulanýaryn. Şeýle hem, Beýik Britaniýanyň ilçihanasy we ýaş aktiwistler bilen Aşgabatda geçirilen Türkmenistanyň ilkinji howa we daşky gurşaw festiwalyny bilelikde guramak üçin işleşendigime buýsanýaryn. Festiwal tutuş Türkmenistanda daşky gurşaw barada habardarlygy ýokarlandyrmagy we jemgyýetiň ýolbaşçylygynda klimat hereketini höweslendirmegi maksat edindi. Müňden gowrak adamy özüne çeken çärä eko-durmuş üçin gyzyklanmalaryny görkezen köp ýaşlaryň gatnaşmagy diýseň buýsandyrýar" – diýip, Howanyň üýtgemegi boýunça DÖM-niň ýaş ilçisi we BMG-niň Tebigy betbagtçylyklaryň töwekgelçiligini azaltmak boýunça müdirliginiň (UNDRR) “Sing for Resilience” atly sebitleýin aýdym-saz bäsleşiginiň ýeňijisi Sabrina Guseýnowa aýdýar.
Türkmenistanda DÖM-niň ýaş ilçileri bäsleşikler esasynda saýlanýarlar we sosial üýtgeşmeleriň öňdebaryjylary öz toparlaryny döredenlerinde, şahsy we hünär taýdan ösmek üçin olar üçin köp mümkinçilikler döredilýär.
“Suw we arassaçylyk boýunça 6-njy maksadyň ilçisi hökmünde 2022-nji ýylyň noýabr aýynda Türkiýe Respublikasynyň Ankara şäherinde guralan howanyň üýtgemegi boýunça hünärmen çagalaryň forumyna gatnaşmak meniň üçin ajaýyp bir mümkinçilik boldy. Suw meseleleri babatynda ýaş aktiwist deň-duşlarym bilen geçirilen netijeli gürrüňdeşlikler bilen bir hatarda, ýaşlary deň derejede goldaýan we oňyn özgerişleri durmuşa geçirmäge goşant goşýan Türkiýäniň Prezidentiniň maşgalasy bilen bolan duşuşygym meni ruhlandyrdy. Bu hakykatdan-da meniň üçin durmuşymy üýtgeden pursat boldy. Mundan başga-da, DÖM wezipämiň çäginde ýokary okuw mekdebimiň Suw diplomatiýasy kursuny okaýan birinji ýyl talyplaryna umumy okuwlary geçirip başladym. Meniň üçin bu diňe bir okuwdan daşary işjeňlik däl; bu, ýaşlara gapma-garşyklaryň öňüni almak, aratapyjylyk we suw meselesi boýunça halkara Gün tertibi barada düşünje bermekde bu platformany ulanmak üçin bir mümkinçilikdir" – diýip, 6-njy DÖM-niň ýaş ilçisi, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň talyby Ýupar Egirjaýewa gürrüň berýär.
DÖM-niň Türkmenistandaky ýaş ilçileri öz işleriniň möhletiniň başynda saýlan anyk maksatlaryna laýyklykda çykyş edýärler. Ýaş ilçileriň işlerini kesgitleýän dürli ugurlar bolup, ýaş ilçileriň her biri öz işleriniň dowamynda haýsy ugura gönükdiriljekdigini özbaşdak kesgitleýärler.
“Ýaş ilçi bolmaklygyň 5-nji ugruny gowy görýärin: özümi beýan etmek ukyby, zerur bolmaklygy bilmek, ähli gowy zatlaryň geljekde bir gün däl-de häzir bolýandygyny bilmek, dünýäni üýtgetmäge goşant goşýandygyma buýsanmak, we şeýle gyzykly we ajaýyp aktiwistler bilen tanyşmagym. Şundan ugur alyp, ýokary okuw mekdebimiň gazetinde gender deňligini we ýaşlaryň arasynda durnuklylygy höweslendirmek üçin peýdaly strategiýalary ara alyp maslahatlaşýan köp sanly makalany ýazandygymy habar bermekden hoşallyk duýýaryn. Edebiýatdan peýdalanyp, deň-duşlarymyza bu mesele barada pikir bermekden soň bu işi dowam etdirerin diýip umyt edýärin" – diýip, Gender deňligi we deňsizligiň azaldylmagy boýunça DÖM-niň ýaş ilçisi Annabibi Baýmuhammedowa aýdýar.
“Men uly şatlyk bilen Halkara gyzyl haç komitetiniň Sebit wekiliýeti tarapyndan Moskwada geçirilen 23-nji F.F. Martens Halkara ynsanperwer hukuk kazyýeti bäsleşiginiň ýeňijisi hökmünde toparymyz bilen uniwersitetimde talyplaryň indiki neslini bu bäsleşige gatnaşmaga taýýarlamak maksady bilen deň-duşlarymyz üçin okuw sapaklaryny gurnandygymyzy habar berýärin! Okuw sapaklarymyzda 35 diňleýjä adam hukuklary kanunlarynyň we halkara ynsanperwer hukugynyň esaslaryny öwretdik. Bu üstünlige esaslanyp, "Dialog – parahatçylygyň kepili" ýylynda BMG-niň Türkmenistandaky wekilhanasy bilen ýakyndan işleşip, bilimim, hyjuwym, başarnygym we ýokary erk-islegim bilen 16-njy DÖM boýunça jemgyýetimiziň üstünliklere ýetmegine goşant goşaryn” – diýip, 16-njy Maksat boýunça DÖM-niň ýaş ilçisi we UNICEF-iň Merkezi Aziýada Ýaş hyzmatdaşlar birleşiginiň Türkmenistandaky toparynyň utgaşdyryjysy Nowruz Nurberdiýew öz isleglerini paýlaşýar.
“Men Türkmenistanda adatdan daşary başarnykly adamlaryň bardygyna we olaryň DÖM-niň Ýaş ilçileridigine ynanýaryn! Super gahrymanlar ýaly uçup bilmesek-de, ýokary hilli bilimiň tarapdary hökmünde, meniň - ýaşlaryň habardarlygyny ýokarlandyrmak ugrunda ukybym bar. Özüm, DÖM-niň "Ýokary hilli bilim" maksadynyň ilçisi, şeýle hem grafiki dizaýner hökmünde, talyplara we töweregimdäki dizaýn gurallaryny öwrenmek isleýän, ýöne muny etmäge mümkinçiligi bolmadyk adamlara bilim bermek üçin ähli mümkinçilikleri we amatlylyklary ulanýaryn. Meniň töweregimde kompýuterleri bar bolan bir otag bar we men bu otagy her gün diňleýjilere mugt sapak bermek üçin ulanýaryn. Häzirki öwrenýän zatlarymy, düşünjeleri olara hem öwredýärin. Şeýle hem, DÖM-niň ilçileri dostlarym bilen alyp barýan işlerimiziň çäginde bilim alýan ýerim bolan Halkara ynsanperwer ylymlary we ösüş uniwersitetiniň talyplarynyň arasynda ýaşulylar üçin Iýmit ýarmarkasyny gurnandygyma begenýärin" – diýip, 4-nji DÖM-iň ýaş ilçisi Selbi Şaýlyýewa tejribesini buýsanç bilen paýlaşýar.
"DÖM-niň ilçisi we 4-nji Maksat "Ýokary hilli bilime" wekilçilik etmek bilen, mende uly täsir galdyran we durmuşymy üýtgeden bir sözi paýlaşmak isleýärin: "Bilim dünýäni üýtgedip biljek iň güýçli ýaragdyr". Bilim durmuşymyzda möhüm orun tutýar, sebäbi ol biziň geljegimiz üçin kepillikdir. Birnäçe aýyň içinde köp täze we özüne çekiji zatlary öwrendim. Gaýduwsyzlygymyzy bir ýere jemlesek, ýaşlar hökmünde bilimiň hilini ýokarlandyrjakdygymyza berk ynanýaryn. Pikir alyşmak we jemgyýetiň ýaş wekilleriniň arasynda inklýuziw bilimiň gymmaty barada gepleşikleri geçirmek üçin, bilim alýan ýerim Türkmen Döwlet Uniwersiteti bilen daşary ýurt bilim edaralarynyň arasynda onlaýn köpri sessiýasyna işjeň gatnaşdym. Mundan başga-da, iňlis dili mugallymy hökmünde iş ýerimde inklýuziwlige bolan höwesi artdyrýaryn"- diýip, 4-nji DÖM-niň ýaş ilçisi Jepbarberdi Gurbanmuradow aýdýar.
“Ilatyň köpelmegi bilen dünýä ykdysadyýetindäki isleg üpjünçilikden has artdy. Bu zähmet bazarlaryna hem degişlidir. Zenanlar, bosgunlar, maýyplygy bolan adamlar we pes girdejili maşgalalardan bolan ýaş, höwesjeň adamlar arzuw edýän işlerine girmek mümkinçiliginden mahrum bolýarlar. Meniň pikirimçe, mümkinçilikleri özümiz döretmeli we beýlekileriň hem edil şonuň ýaly etmegine ýardam bermeli. Toparymyzyň häzirki sosial media dolandyryjysy wezipämde ýaşlaryň şahsy we hünär taýdan ösmek mümkinçiliklerini goldaýandygymy habar bermekden hem hoşaldyryn. Mundan başga-da, maýyplygy bolan adamlar üçin akademiki we hünär taýdan mümkinçiliklerini ara alyp maslahatlaşmak üçin Amerikan merkezindäki işdeşlerim bilen sessiýa ýolbaşçylyk etdim" – diýip, 8-nji maksat, ýagny, Mynasyp iş orunlar we ykdysady ösüş boýunça DÖM-niň ýaş ilçisi we Toparyň sosial media dolandyryjysy Meňli Weliýewa beýan edýär.
2022-nji ýyl dürli wakalardan doly ýyl boldy. BMG we hyzmatdaşlary tarapyndan döredilen platforma arkaly hem-de ýaşlar tarapyndan ýolbaşçylyk edilen ýaş ilçileriň bu prosese nähili gatnaşandyklaryny synlamak begendirijidir.
“DÖM-niň ilçileri hökmünde BMG-niň düzümleýin edaralary bilen hyzmatdaşlykda ajaýyp işleri ýerine ýetirdik. Olaryň - biziň sosial we hünär taýdan ösmegimiz üçin elinden gelenini edýändiklerine ýokary baha berýärin. Men Özbegistanda ýaşlar maslahatyna gatnaşmaga maňa ýatdan çykmajak mümkinçilik berenligi üçin ÝUNISEF-e aýratyn minnetdarlyk bildirýärin! Ýakyn wagtda seslerimizi diňebir sebitde däl, eýsem halkara meýdanynda hem eşitdirip bileris diýip umyt edýärin! Bulardan başga-da, dünýä täsir etmegiň iň gowy usulynyň meýletinçi bolmakdygyna ynanýaryn, şonuň üçin ýerli orta mekdepde çagalara iňlis dilini öwretmegi ýüregime düwendigime begenýärin. Üç aýyň dowamynda men we beýleki meýletinçi ýoldaşlarym 90 sany ýaş wekillere sapak berdik. Şeýle hem, interaktiw çemeleşme we deň-duş usulyýeti arkaly DÖM-leri ýaýbaňlandyrmagy başardyk" – diýip, DÖM-leriň Ýokary hilli bilim boýunça ýaş ilçisi Maral Allaberdiýewa hekaýasyny paýlaşýar.
“Bilim esasy adam hukugy we DÖM-ny gazanmak üçin zerurdyr. Şonuň üçin hem 4-nji DÖM barada habardarlygy ýokarlandyrmagy saýladym. DÖM-leriň wekili bolmak örän manyly bir iş diýip pikir edýärin. Türkmenistanyň DÖM-niň toparynyň düzümine girendigime diýseň begenýärin, sebäbi hemişe hereketde bolmak isleýärin, bir ýörelgä eýerýän deň-duşlarymy tananyma begenýärin. Geçen 6 aý şatlykly duýgular bilen köp ýatlamalardan doly boldy. BMG-niň düzümleýin edaralary we hyzmatdaşlary tarapyndan geçirilen ähli çärelere gatnaşmak meniň üçin gyzykly we möhüm waka boldy, şol ýerde täze ugurlary öwrendim we toparym bilen bilelikde hereket etdim. Mundan başga-da, HYY we ÖU-nyň (Halkara ynsanperwer ylymlary we ösüş uniwersiteti) talyby hökmünde, Durnukly Ösüş Maksatlaryny öňe sürmek üçin uniwersitetimizde Diplomatlar Kluby hökmünde gurnalan we geljekki nesliň döredijilerini ýetişdirmegi maksat edinýän“BMG Sessiýasy” atly ajaýyp çäräni paýlaşyp bilerin. DÖM-iň ýaş ilçisi bolmak maksadymy amala aşyrmak we töweregimdäki dünýäni gowulaşdyrmak ajaýyp pursatdyr" – diýip, Ýokary hilli bilim boýunça DÖM-niň ýaş ilçisi Saida Halmamatowa beýan etdi.
“Meniň goldaýan klimat hereketimiň diňe bir durnuklylygy ýokarlandyrmaga gönükdirilen işler bilen çäklenmän, eýsem deňlik we inklýuziýa meseleleriniň hem degişlidigini paýlaşmak isleýärin. Aşgabat Olimpiýa şäherçesinde gurnalan inklýuziw sport festiwalyna, Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi, Beýik Britaniýanyň Türkmenistandaky ilçihanasy we Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan gurnalan Türkmenistanda klimat boýunça ýaşlaryň ýerli maslahatyna gatnaşmak meni diýseň begendirdi. Hususan-da,“Technovation Girls” maksatnamasynyň çäklerinde, jemgyýetdäki kynçylyklar üçin tehnologiýa çözgütlerini taýýarlamaga gatnaşýan 8-18 ýaş aralygyndaky gyzlara klimatyň üýtgemegine garşy göreş boýunça birnäçe sapaklary alyp barandygymy paýlaşmak meniň üçin tolgundyryjydyr. Şeýle öndürijilikli hyzmatdaşlyk ruhunda has täsirli netijelere ýetip biljekdigimize berk ynanýaryn" – diýip, 12-nji we 13-nji Maksatlar boýunça DÖM-niň ýaş ilçisi we DÖM-niň topar utgaşdyryjysy Gülşat Aýydowa belläp geçýär.
“Meniň pikirimçe, DÖM-niň ilçisi bolmak diňe bir işjeňlik bilen çäklenmän, akademiki başarnygymyzy giňeltmek we bu maglumatlary hakyky durmuşda ulanmak üçin bilimlerimizi baýlaşdyrmak bilen baglanyşykly. Şeýle hem, ol köpçüligiň öňünde çykyş etmek endiklerimi we analitiki pikirleniş ukyplarymy ösdürmäge kömek edýär. Ýerine ýetirýän işlerim barada aýdanymda, toparymyň kömege mätäç we mümkinçiligi çäkli çagalara ýardam bermek maksady bilen, Täze ýyl baýramçylygynda uniwersitetimde "Täze ýyl arzuwlary agajy" çäresini geçirmek kararyna gelendigimize begenýärin. Uniwersitetimiziň ähli talyplary çaganyň ady we islegi ýazylgy we agaja asylan kagyzlary tötänleýin saýlap, soň bolsa şol çaga sowgat berip bildiler. Netijede, Aşgabatdaky Lukmançylyk bilim merkezine baryp çagalary gördük we olara gowşurmak üçin 600-den gowrak sowgat topladyk" – diýip, Gender deňligi we garyplygy ýok etmek boýunça DÖM-niň ýaş ilçisi Şabibi Beşimowa belläp geçýär.
“BMG-de dürli guramalar tarapyndan esasanam ýaşlar we ýaş ilçiler üçin gurnalan, mümkinçiliklerimizi artdyrmaga şert döredýän sessiýalara gatnaşyp, öňe sürýän maksadym hökmünde Howanyň üýtgemegine garşy göreş baradaky gözýetimimi giňeldenime diýseň begenýärin. Soňra bu düşünjäni uniwersitetimde has-da ýaýbaňlandyrmak üçin ulanyp bildim. Şunuň bilen baglylykda, DÖM-niň ilçileri ýoldaşlarym bilen bilelikde ýerli internatda mümkinçiligi çäkli çagalar üçin azyk we arassaçylyk önümlerini satyn almak maksady bilen serişde toplamak üçin gazna döretmek çäresine başlandygymyzy we ýolbaşçylyk edýändigimizi habar bermek juda tolgundyryjydyr" – diýip, Howanyň üýtgemegine garşy göreş boýunça DÖM-niň ýaş ilçisi Enejan Açilowa belläp geçýär.
Ýaşlaryň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Durnukly Ösüş ugrunda Gün tertibini öňe sürmek ugrundaky goşandy tutuş netije gazanmak üçin möhümdir. BMG-niň öňki Baş Sekretary Ban-ki Mun tarapyndan “Durnukly ösüş üçin 2030-njy ýyl Gün tertibiniň öňbaşçylary” hökmünde häsiýetlendirilen ýaşlaryň BMG-niň Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmäge goşant goşýan üstünlikli mysallary köp. Ýokary bilimli, erudit, fiziki we ahlak taýdan sagdyn, akylly ýaş nesli ýetişdirmek Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Türkmenistany ösdürmek üçin strategiki meseleleriň biridir. Ýurduň mundan beýläk-de yzygiderli we hemmetaraplaýyn durmuş-ykdysady ösüşinde aýgytly orun tutýandygy göz öňünde tutulyp, ýaşlar dünýä arenasyndaky ornuny berkidýän millet üçin ileri tutulýan ugur bolup durýar.
Şükürgeldi Myradow,
Türkmenistandaky DÖM-niň Ýaş Ilçileriniň utgaşdyryjysy,
Saglyk we abadançylyk,
Durnukly ösüş üçin hyzmatdaşlyk boýunça ýaş Ilçisi
1 of 5

Waka
13 March 2020
Koronawirus pandemiýasyna garşy utgaşdyrylan çäre
2020-nji ýylyň 11-nji martynda Çarşenbe güni Bütindünýä Saglygy goraýyş guramasy (BSGG) koronawirus (COVID-19) keselini pandemiýa diýip häsiýetlendirdi, emma bu gözegçilik edip bolýan pandemiýadyr. Koronawirus (COVID-19) iň soňky açylan koronawirus zerarly geçýän ýokanç keseldir.
BMG gullugyna ýolbaşçylyk edýän doktor Tedros Adhanom Gebreýesus öz çykyşynda "Men bir zady bellemekçi: bu keseli pandemiýa diýip häsiýetlendirmek ýurtlaryň oňa boýun synmalydygyny aňlatmaýar" – diýip belledi.
BMG-niň Baş sekretary ähli ýurtlary öz ýagdaýlaryna laýyklykda merkezleşdirilen ýagdaýda giňişleýin çemeleşmäni ýola goýmaga çagyrdy. COVID-19 müňlerçe adama täsir edýär, ýurtlaryň saglygy goraýyş ulgamlaryna hem öz täsirini ýetirýär we giňden ýaýran durmuş we ykdysady netijelere sebäp bolýar. BMG ösüş boýunça işleýän guramalar, Birleşen Milletler Guramasynyň Durnukly Ösüş Topary ýurtlara taýýarlyk we hereket ediş meýilnamalaryny taýýarlamaga goldaw berýär.
Bu sahypa Bütindünýä Saglygy goraýyş guramasynyň (BSGG) we Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) häzirki wagtda täze koronawirus (COVID-19) keseliniň ýaýramagy bilen baglanyşykly maglumat çeşmelerini we görkezmeleri özünde saklaýar.
Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy keseliň ýaýramagyny yzarlamak we ýurtlara we şahsyýetlere saglygy goramak hem-de bu keseliň ýaýramagynyň öňüni almak boýunça çäreler barada görkezmeleri bermek ugrunda global hünärmenler, hökümetler we hyzmatdaşlar bilen ýakyndan işleşýär.
Iň täze maglumatlar üçin aşakdaky web-sahypalaryna girip görmegiňizi haýyş edýäris:
Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019
Birleşen Milletler Guramasynyň çäreleri barada iň soňky habarlar: https://news.un.org/en/events/un-news-coverage-coronavirus-outbreak
BSGG-niň ýurtlar üçin görkezmesi: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical
Koronawirus (COVID-19) ýagdaýy: https://experience.arcgis.com/experience/685d0ace521648f8a5beeeee1b9125cd
1 of 5

Waka
20 January 2023
ÝUNISEF we DÖM-iň ýaş ilçileri 2022-nji ýylda bilelikde ýerine ýetiren işlerine göz aýlaýarlar
2019-nji ýylda BMG-niň hemişelik utgaşdyryjysynyň edarasy we Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi tarapyndan badalga berilen DÖM-iň ýaş ilçileriniň işi özüniň üçünji ýyly, ýagny 2022-nji ýylda hem Türkmenistanda jemgyýetçilik bähbidi üçin öz mynasyp goşandyny goşdy. Geçen ýyllaryň dowamynda ÝUNISEF Hökümet we BMG-niň Türkmenistandaky hyzmatdaşlary bilen birlikde çaganyň hukuklaryny ösdürmek we çaganyň abadançylygy bilen baglanyşykly klimatyň üýtgemegi we sagdyn durmuş ýörelgeleri, bilim we gender deňligi ýaly dürli mowzuklar boýunça habarlylygy ýokarlandyrmak üçin DÖM-iň ýaş ilçileri bilen hyzmatdaşlyk edip gelýär. Öz tagallalaryny nygtamak üçin ÝUNISEF we ýaş ilçiler öz gazanan tejribelerini ýatlaýarlar hem-de Türkmenistanda ýaşaýan çagalar üçin ýaşlaryň goşan gymmatly goşandyna şaýatlyk edýän 2022-nji ýylda bolup geçen käbir wakalary biziň bilen paýlaşýarlar.
2022-nji ýylyň oktýabrynda Birleşen Milletler Guramasynyň Tebigy betbagtçylyklaryň töwekgelçiligini azaltmak boýunça müdirligi (UNDRR) we ÝUNISEF Goranmak ministrligi we Türkmenistanyň Gyzyl Ýarymaý Milli jemgyýeti bilen birlikde Türkmenistanda tebigy betbagtçylyklaryň töwekgelçiligini azaltmakda ýetilen üstünlikleri bellemek üçin Tebigy betbagtçylyklaryň töwekgelçiligini azaltmagyň Halkara güni mynasybetli baýramçylyk çäresini geçirdiler. DÖM 17 (hyzmatdaşlyk)ýaş ilçisi we DÖM-iň Ýaş ilçileriniň 3-nji toparynyň utgaşdyryjysy, Türkmen döwlet binagärçilik we gurluşyk institutynyň talyby Şükürgeldi Myradow çäräni geçirmäge işjeň gatnaşdy we irki öňüni alyş ulgamynyň wajyplygy bilen tanyşdy.
“Parahatçylygyň we innowasiýalaryň alawyny göterijiler hökmünde, ýaşlar öz goşantlaryny goşup bilerler! Mümkinçiliklere eýe bolan ýaşlar bilelikde gülläp ösýän geljegi gurarlar!” diýip, Şükürgeldi Myradow aýdýar.
2022-nji ýylda DÖM-iň köp ýaş ilçileri klimatyň üýtgemegine durnukly planetany döretmegiň wajyplygy hakynda belläp geçdiler. Ýer şarynyň halkara gününde mekdep okuwçylary üçin habar beriji sapaklary geçirmek ýa-da tomusky dynç alyş merkezlerinde çagalar bilen söhbetdeş bolmak arkaly bu ýaşlar hemişe durnukly durmuş ýörelgelerini wagyz etdiler.
“Biziň planetamyzyň, daşky gurşawyň geljegi, parahatçylyk we ösüş diňe biziň şü günki hereketlerimize baglydyr”, diýip, DÖM 11 (durnukly şäherler we bileleşikler) ýaş ilçisi Kerwenmyrat Myradow belledi.
16-17-nji noýabrda Ýewropa Bileleşigi we ÝUNISEF Ýewropanyň Bilim Gaznasy (ÝBG) bilen birlikde Merkezi Aziýa we Ýewropa Bileleşiginiň arasyndaky durnukly özarabaglanyşyk boýunça maslahatyň çäklerinde Merkezi Aziýanyň ýaşlary üçin sebit dialogyny geçirdi. Türkmenistandan DÖM-iň dört ilçisiniň arasyndan Maral Allaberdiýewa we Nowruz Nurberdiýew hem oňa on-laýn formatda gatnaşdylar we goňşy ýurtlaryň ýaşlary bilen pikir hem-de tejribe alyşdylar. Maral DÖM 4 (ýokary hilli bilim) we DÖM 8 (mynasyp iş we ykdysady ösüş) ýaş ilçisi, Nowruz bolsa DÖM 16 (arassa suw we arassaçylyk) we DÖM 5 (gender deňligi) ýaş ilçisidir. Olaryň ikisi hem Halkara ynsanperwer ylymlary we ösüş uniwersitetinde okaýarlar. Maral halkara söwda ugry, Nowruz bolsa halkara jemgyýetçilik hukugy boýunça bilim alýar.
“Edil ýaňy-ýakynda maňa “Merkezi Aziýanyň ýaş sesleri” atly çärä gatnaşmak miýesser etdi we ol ýerde DÖM-iň ýaş ilçileri bolan bize beýleki ýaşlar bilen birlikde, ýaşlara degişli meseleleri ara alyp maslahatlaşmaga mümkinçilik döredildi. Ýaşlaryň telekeçilik we döredijilik ruhy meni begendirdi. Dürli mowzuklara bagyşlanan mejlislere gatnaşmak bilen, biz klimatyň üýtgemegine garşy göreşmek, sanlaşdyrmany we gender deňligini ösdürmek boýunça pikirlerimizi öňe sürdik. Şu we BMG-niň birnäçe beýleki çäreleri sebäpli ýaşlar bilimlerini giňeltmäge we has durnukly durmuş ýörelgelerini ösdürmäge hem-de berkitmäge mümkinçilik alýarlar. Men bu mümkinçilikler üçin diýseň şat, şonuň üçin, hemişe bilimi artdyrmagyň wajyplygyna ynanýaryn!” diýip, Maral Allaberdiýewa belleýär. “Şonuň üçin ertirki günüň geljekki liderleri – bu uly mümkinçilikleri bolan şu günki ýaşlardyr. Biz ýaşamak isleýän durnukly ösüşimiziň ýolunda DÖM-i işjeň öňe sürmegi dowam ederis” diýip, Nowruz onuň sözüniň üstüni ýetirdi.
DÖM-iň 6-njy maksadynyň (arassa suw we arassaçylyk) ýaş ilçisi we Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklar institutynyň ikinji ýyl talyby Ýupar hem 2022-nji ýylyň 20-22-nji noýabry aralygynda Klimatyň üýtgemegi boýunça Türkiýäniň Ankara şäherinde Maşgalalar we durmuş gulluklary ministrligi we ÝUNISEF tarapyndan geçirilen 23-nji Halkara çagalar forumynda öz pikirlerini we başlangyçlaryny beýan etmäge mümkinçilik aldy. Ýaş gatnaşyjylar sebitde klimatyň üýtgemegini, ýaşlaryň daşky gurşawa, klimatyň üýtgemegine we ýaşlaryň hukuklaryna bolan gatnaşygyny ara alyp maslahatlaşdylar.
“Kiçijik ädimler uly ädimlere öwrülip biler, we olar beýlekileri hem üýtgemäge ruhlandyryp biler” diýip, Ýupar Egirjäýewa belleýär.
Ýaşlaryň gatnaşmagy we olaryň hukuklarynyň hem-de mümkinçilikleriniň giňeldilmegi bilen baglanyşykly umumy mowzuga ýüzlenmek bilen, DÖM 5 (gender deňligi) ýaş ilçisi Şabibi Bäşimowa şeýle diýýär: “Maňa ýurdumyzyň iň parlak zenanlarynyň käbirleri bilen tanyşmak bagty miýesser etdi. Zenanlaryň we gyzlaryň şeýle güýçliligi we täsin galdyryjylygy meni diýseň haýran edýär. Gender deňligi boýunça DÖM-iň ilçisi hökmünde, 2023-nji ýylda men öz maksatlarymy mundan beýläk hem öňe sürmek we ýurdumyzda her bir gyzyň öz gadryny bilmegini we iň gowy zatlary gazanmagyny üpjün etmek üçin ähli tagallalary ederin”.
Ýaşlary çärelere gatnaşmaga höweslendirmekden başga-da, 2022-nji ýylda ÝUNISEF aragatnaşyklar, maglumatlar we bahalardyrma ulgamynda hem ýaşlaryň mümkinçiliklerini ýokarlandyrmaga üns berdi we bu bolsa ýaşlaryň sesleriniň has güýçli bolmagyny hem-de faktlara esaslanmagyny, şeýle-de olaryň ýaşdaşlarynyň arasynda we jemgyýetde görelde bolmagyny üpjün edýär. Ýaşlar pikirlerini beýan edýärler we gündelik işlerinde maýyplygy bolan çagalaryň hukuklaryny goramakdan başlap, gender deňligini ösdürmek we daşky gurşaw bilen sazlaşykda ýaşamak ýaly ugurlarda DÖM-e ýetmek üçin çäreleri görýärler. Hökümetiň bu ýylyň resmi şygaryny “2023 - Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly” diýip yglan edenligi üçin, ÝUNISEF hem 2023-nji ýylda DÖM-iň ýaş ilçileri bilen hyzmatdaşlyk etmegini dowam eder we şeýlelikde, ýurtda her bir çaganyň geljegi üçin goşant goşmaga olaryň mümkinçiliklerini giňelder.
1 of 5

Waka
20 January 2023
Türkmen ýaşlary zorluga garşy göreşmek boýunça kubok ýaryşyna gatnaşýarlar
2023-nji ýylyň 15-nji ýanwarynda Türkmenistanda BMG-niň Hemişelik utgaşdyryjysynyň edarasynyň goldawy bilen IDEA Merkezi Aziýa türkmen ýaşlarynyň arasynda zorluga garşy göreşmek boýunça kubok ýaryşyny geçirdi. Bu çäre, Ýewropa Bileleşigi tarapyndan maliýeleşdirilýän Merkezi Aziýa we Owganystan üçin Ýagtylygyň şöhlesi atly başlangyjyň bir bölegi hökmünde, şeýle hem jyns esasly zorluga garşy 16 işjeňlik gününe bagyşlanyp, her ýyl global derejede geçirilýän kampaniýanyň çäginde geçirildi.
32 sany gatnaşyjy, ýagny türkmen talyplary we mugallymlary dört sany topara bölündi, olar IDEA Merkezi Aziýa tarapyndan geçirilen demonstrasion çekişmelere tomaşa etdiler we soňra çekişmelere gatnaşdylar. Iňlis parlamenti görnüşinde geçirilen çekişmelere gatnaşyp, ýaş gatnaşyjylar gender deňsizligine, gender esasyndaky zorluga we zorlugyň beýleki görnüşlerine garşy göreşmegiň we öňüni almagyň usullary, şeýle hem jemgyýetiň içinde oňyn özgerişiklere bat berýän, jemgyýetiň durmuşynyň ähli ugurlaryna zenanlaryň gatnaşmagyny üpjün etmek we olaryň hukuklaryny öňe sürmek ýaly ugurlar bilen tanyşdylar.
Çäre ýaşlaryň düşünjesini, pikirlerini we gözýetimlerini paýlaşmak, gender meseleleriň dürli nukdaýnazardan çözgüdini tapmak, şeýle hem gender deňligini öňe sürmek we zenanlaryň hukuklaryny we mümkinçiliklerini giňeltmek üçin platforma bolup hyzmat etdi.
Bäsleşigiň netijesinde we ozal geçirilen onlaýn okuwlaryň esasynda 8 sany ýeňiji saýlandy, olar 2023-nji ýylyň 29-njy ýanwar aýynda sebit boýunça geçiriljek INSTA çekişmelere gatnaşmaga mümkinçilik gazandy we bu ýerde olar Merkezi Aziýada gender deňligi meseleleri boýunça çekişmeleriň ýenijisi adyna eýe bolmak üçin bäsleşerler.
1 of 5
Press reliz
02 February 2023
Türkmenistanda Holokostyň pidalarynyň hatyrasyna çäre geçirildi
Ýurduň diplomatik wekilhanalarynyň we ýewreý jemgyýetiniň wekilleri, şeýle çäreleriň pida bolanlara we diri galanlara hormat goýmaga mümkinçilik döredýändigini bellediler. Olar, “Holokostyň pidalary we diri galanlar barada taryhy ylmy-barlag işleriniň geçirilmegi, şeýle-de bu barada giňişleýin öwrenmek we olary ýatlamak, häzirki döwürde bu pajyganyň pidalarynyň ykbalyny, şeýle hem dezinformasiýany we taryhyň ýoýulmagyny öz içine alýan antisemitizmiň täsirini şöhlelendirýär. Pidalaryň ykbalyna ünsi jemlemek, ýigrençli sözlere, antisemitizma we öňden dörän ters pikire garşy göreşmek - genosidiň öňüni almak üçin elimizden gelenini etmek biziň adamkärçiligimizi we jogapkärçiligimizi ýatlamaga itergi berýär.
Maslahatdan we aýdym-saz çykyşyndan soňra, gatnaşyjylar Holokostyň çagalara ýetiren täsirini görkezýän "Kebelek taslamasy: Holokostyň çagalarynyň hatyrasyna" atly surat sergisini gördüler. Bu taslama, ýaşlara taryhy öwretmek we pida bolan 1,5 million çagany ýatmak hem-de ýigrenje we öňden dörän ters pikirlere garşy göreşmek maksady bilen Hýustonda ýerleşýän Holokost muzeýi tarapyndan işlenip düzüldi.
“Holokosty ýatlamak, ony ara alyp maslahatlaşmak we bu barada öwrenmek - diňe bir geçmiş barada biziň düşünjämizi giňeltmek bilen çäklenmän, eýsem ol, genosidiň ýüze çykmagyna sebäp bolup biljek häzirki zaman antisemitizm, ksenofobiýa we ýigrenjiň beýleki görnüşleri barada hem habardarlygy ýokarlandyrmak üçin hem möhümdir." - diýip, BMG-niň Türkmenistanda Hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenko belläp geçdi.
1 of 5
Press reliz
02 February 2023
"Dialog - parahatçylygyň kepili hökmünde Halkara ýylyna" bagyşlanan ýokary derejeli çäre geçirildi
Hökümetiň, BMG-niň we onuň gaznalarynyň hem-de maksatnamalarynyň, halkara guramalarynyň, daşary ýurt diplomatik wekilhanalarynyň wekilleri bolan 80-den gowrak ýokary derejeli gatnaşyjy bu çärä gatnaşyp, gepleşikler arkaly parahatçylygy ösdürmäge goldaw berýändiklerini aýtdylar.
Bu ýokary derejeli forum, BMG-niň ähli agza döwletleriniň biragyzdan kabul eden we 2023-nji ýyly “Dialog - parahatçylygyň kepili hökmünde Halkara ýyly” hökmünde yglan eden, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 2022-nji ýylyň 6-njy dekabryndaky 77/32 kararynyň durmuşa geçirilmegine goldaw bermek üçin geçirildi.
Çykyş eden ýokary derejeli myhmanlar dialogy parahatçylygyň kepili hökmünde ösdürmek baradaky garaýyşlaryny, Dialog - parahatçylygyň kepili hökmünde Halkara ýylyny geçirmek baradaky tekliplerini paýlaşdylar, şeýle hem parahatçylygyň medeniýeti ugrunda Halkara jarnamany we Hereketler meýilnamasyny durmuşa geçirmäge gönükdirilen meýilnamalar barada maglumat berdiler.
“Häzirki wagtda biz dünýäniň ýüzündäki dartgynlylygyň ýokarlanýandygyna şaýat bolýarys. Global pandemiýa we ondan soň ykdysady ösüşiň haýallamagy hem-de ösüp barýan proteksionizmiň döredýän kynçylyklary durnukly ösüş, parahatçylyk we abadançylyk üçin halkara hyzmatdaşlygyň ösmegine ýaramaz täsir etdi" – diýip, BMG-niň Türkmenistanda Hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenko aýtdy.
Forumyň ahyrynda Dialog - parahatçylygyň kepili hökmünde Halkara ýylyny geçirmek üçin Ýol kartasy kabul edildi, onda halkara jemgyýetine itergi bermek, şeýle hem halklaryň arasyndaky gatnaşyklarda parahatçylygy we dialogy ösdürmek, ikitaraplýyn ylalaşyk we hyzmatdaşlyk esasynda syýasy gepleşikleri güýçlendirmek, durnukly ösüşi, jebisligi we ylalaşygy gazanmak ýaly ugurlara gönükdirilen birnäçe meýilleşdirilen çäreler, halkara we sebitleýin forumlar, çekişmeler, sport we ýaşlar üçin çäreler beýan edilýär.
1 of 5
Press reliz
01 February 2023
Türkmenistandaky Birleşen Milletler Guramasy, Türkmenistanyň nebit-gaz pudagynyň hünärmenleri üçin UNEP-iň metandan peýdalanmak boýunça okuwlaryny geçirmäge ýardam edýär
Bu çäre Türkmenistanyň nebit-gaz pudagynyň ýolbaşçylaryny, hünärmenlerini, kadalaşdyryjy guramalaryny we işgärlerini bir ýere jemlemek bilen metany dolandyrmak ugrunda strategiki çäreleri görmegiň zerurlygy, şeýle hem ýurtda metanyň zyňyndylaryny azaltmagyň ýollary barada öwrenmäge mümkinçilik berdi.
“Biz şu gün Türkmenistanda metany peýdaly ulanmak boýunça okuw maslahatyny size hödürlemäge hoşallyk bildirýäris, çünki Türkmenistanyň metan zyňyndylaryny azaltmak boýunça arzan bahaly usullary ulanmaga uly mümkinçilikleri bar we şol sebäpden ol howanyň üýtgemegine garşy alnyp barylýan göreşde esasy orun tutmalydyr." – diýip, BMG-niň Türkmenistandaky Hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenko çäräniň açylyş dabarasynda belledi.
Okuw maslahaty, UNEP-iň maksatnamalary dolandyrmak boýunça hünärmeni, doktor Marsi Baranskiniň çykyşy bilen başlandy. Ol gatnaşyjylary Metan zyňyndylaryny azaltmak babatyndaky Halkara obserwatoriýasy(IMEO), ýagny UNEP-iň zyňyndylary azaltmak ugrundaky başlangyjy bilen tanyşdyrdy we umumy zyňyndylaryazaltmak üçin metanyň zyňyndylaryny azaltmagyň möhümdigini, metanyň zyňyndylarynyň täsirlerini azaltmak boýunça strategiki çäreleri kesgitlemek üçin ýokary hilli maglumatlaryň elýeterli bolmagynyň zerurdygyny, şeýle hem Pariž ylalaşygynyň çägindäki borçnamalary durmuşa gerçirmek üçin zerur şert bolan - metanyň zyňyndylaryny azaltmak üçin ylym esasynda çäreleri kesgitlemegiň derwaýysdygyny belläp geçdi. Mundan başga-da, doktor Baranski, UNEP-iň metanyň zyňyndylarynyň täsirlerini azaltmak we onuň hasabatyny ýöretmek boýunça öňdebaryjy maksatnamasynyň nebit-gaz pudagynda metanyň zyňyndylaryny azaltmak babatyndaky hyzmatdaşlyk (OGMP 2.0) barada aýdyp berdi.
Duşuşygyň dowamynda, “Carbon Limits” kompaniýasynyň ýokary geňeşçisi we howanyň üýtgemeginiň täsirlerini azaltmak meselesi boýunça hünärmeni Olga Gasan-zade gatnaşyjylary nebit-gaz pudagynda metanyň zyňyndylaryny azaltmak boýunça öňdebaryjy tejribeler, şeýle hem metanyň zyňyndylaryny kesgitlemegiň usullary, ölçemegiň usullary we mukdary boýunça baha bermegiň usullary bilen tanyşdyrdy. Hünärmeniň belläp geçmegine görä, metanyň ýyladyş täsiri, 20 ýylyň dowamyndaky kömürturşy gazyň ýyladyş täsirinden 80 esse ýokarydyr. Şol bir wagtyň özünde, nebit-gaz pudagynda metanyň zyňyndylaryny azaltmak üçin goýulýan maýa goýumlar oba hojalygy pudagyna garanyňda has pesdir.
BMG-niň Türkmenistandaky Hemişelik utgaşdyryjysynyň edarasynyň ykdysatçysy Wladimir Waletka, Halkara Energetika Guramasynyň Metan Trekeriniň Türkmenistanda metanyň zyňyndylarynyň ýarysyndan gowragynyň hiç hili çykdajysyz azaldyp boljakdygy baradaky çaklamalaryny ýene bir gezek belläp geçdi. 2021-nji ýylda ýurtda çak edilen 5 million metrik tonna barabar bolan metanyň zyňyndylarynyň mukdary 77 milliard kilowat sagat (KWs) elektrik energiýasyna öwrülip bilnerdi. Türkmenistanyň elektrik energiýasynyň eksportynyň bahasy boýunça ýitirilen pul girdeji 2,1 milliard ABŞ dollaryndan geçýär, bu bolsa 2021-nji ýylda ýurduň jemi içerki önüminiň 3,4 göterimine deňdir.
Çäräniň ikinji ýarymynda UNEP-iň geňeşçisi Megan Demeter gatnaşyjylary IMEO-nyň Metan barada duýduryş we oňa garşy çäre görüş ulgamy (MARS) bilen tanyşdyrdy. MARS, metany hemra arkaly ýüze çykarmak we açyk duýduryş proseslerini birikdirýän ilkinji global ulgamydyr we zyňyndylary azaltmak üçin edilýän tagallalara goldaw berýär. MARS, zyňyndylaryň emele gelen wagtynda olary ýüze çykarmak üçin iň döwrebap hemra maglumatlaryny ulanýar, degişli gyzyklanýan taraplara habar bermek, şeýle hem metanyň zyňyndylarynyň täsirlerini azaltmak ugrunda öňegidişligi goldamak we gözegçilik etmek üçin hyzmatdaşlaryna goldaw berýär.
Duşuşygyň ahyrynda, gatnaşyjylar hünärmenlerden has giňişleýin maglumat almak üçin sorag-jogap sessiýasyna gatnaşdylar we Türkmenistanyň Hökümetiniň ýurtda metanyň zyňyndylaryny azaltmak ugrunda alyp barýan işleri barada aýdyp geçdiler. Başga-da, gatnaşyjylar indiki amala aşyrylmaly işler, şol sanda Türkmenistanyň metanyň zyňyndylaryny azaltmak boýunça edýän tagallalary barada halkara jemgyýetçiligine habar bermek we bu pudakda işleýän tehniki hünärmenler, ykdysatçylar hem-de ekologlar üçin okuwy giňeltmek ýaly ugurlary ara alyp maslahatlaşdylar.
Okuwdan soňra, UNEP-iň hünärmenleri, ýurtda metanyň zyňyndylaryny çäklendirmek üçin goşmaçabaşlangyçlary öňe sürmek we bu ugurda geljekde innowasion çözgütler we ileri tutulýan ugurlar arkaly çözgütleriň meselelerini tapmak üçin Metan zyňyndylaryny azaltmak babatyndaky Halkara obserwatoriýasynyň(IMEO) üsti bilen Türkmenistanyň Hökümeti bilen hyzmatdaşlyk etmäge taýýardygyny aýtdylar.
1 of 5
Press reliz
21 December 2022
BMG-niň Durnukly Ösüş ugrunda Hyzmatdaşlygyň Çarçuwaly Maksatnamasynyň Dolandyryjy Komitetiniň agzalary 2022-nji ýylda bilelikde gazanan netijeleri bilen tanyşdyrýarlar we 2023-nji ýylda ileri tutulýan ugurlary kesgitleýärler
Türkmenistanyň Daşary işler ministriniň baştutanlygynda geçirilen ýygnakda BMG-niň düzümleýin edaralarynyň wekilleri we ministrleriň orunbasarlary 2022-nji ýylda bilelikde gazanan netijelerini gözden geçirdiler.
Netijeler boýunça bäş toparyň egindeş başlyklary gatnaşyjylary esasy üstünlikler bilen tanyşdyrdylar we Hyzmatdaşlygyň Carçuwaly Maksatnamasyny durmuşa geçirmek ugrunda ýüze çykan kynçylyklary ara alyp maslahatlaşdylar. Şeýle hem maksatnamalaryň we taslamalaryň býudjetiniň ýarysyndan gowragy Türkmenistanyň Hökümeti tarapyndan bilelikde maliýeleşdirilendigi bellenilip geçildi.
Duşuşygyň dowamynda gatnaşyjylar Hyzmatdaşlygyň Carçuwaly Maksatnamasynyň durmuşa geçirilişiniň netijeleri, şol sanda öňegidişlikleri, Maksatnamanyň netijeleri üçin DÖM-niň kabul edilen görkezijileriniň esaslaryna we maksatlaryna degişlilikde maglumatlaryň ýetmezçiligini, şeýle hem DÖM-ny durmuşa geçirilmek üçin alnyp barylýan işleri tizleşdirmek üçin mümkinçilikleri gözden geçirdiler. Ýolbaşçy Komitetiň agzalary, maglumatlardaky boşluklary ýapmak üçin degişli ministrlikleriň ýetmeýän maglumatlary paýlaşmalydygy barada karara geldiler.
Mundan başga-da, gatnaşyjylar 2022-nji ýyl üçin BMG-niň Durnukly Ösüş ugrunda Hyzmatdaşlygyň Çarçuwaly Maksatnamasyny durmuşa geçirmek üçin Ýol kartasyny gözden geçirdiler: Durnukly ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmek üçin alnyp barylýan işleri utgaşdyrmak, şol sanda DÖM-niň syýasy ugurlary, DÖM-ni maliýeleşdirmek, DÖM-niň ýerine ýetirilişine gözegçilik etmek we baha bermek; statistiki mümkinçilikleri ýokarlandyrmak; maglumatlaryň elýeterliligi, adam hukuklary babatynda alnyp barylýan işleri utgaşdyrmak, şeýle hem global pandemiýa garşy göreşmek ugrunda alnyp barylýan işleri utgaşdyrmak.
Duşuşygyň ahyrynda gatnaşyjylar 2023-nji ýyl üçin Netijeleriň ýyllyk hasabatyny we Bilelikdäki hereketler meýilnamalaryny işläp düzmek üçin möhletler, şeýle hem indiki ýyl üçin Ýol kartany işläp düzmek we Hyzmatdaşlygyň Carçuwaly Maksatnamasynyň strategiki ugurlary boýunça bilelikdäki hyzmatdaşlygy dowam etdirmek barada ylalaşyga geldiler.
1 of 5
Press reliz
24 December 2022
BMGÖM “COVID-19 barada habarlylygyny ýokarlandyrmaklyk” mowzugy boýunça zehin bäsleşiklerini gurady
“Brain Ring” bäsleşigi wiktorina görnüşinde gurnaldy. Gatnaşyjylar COVID-19-yň öňüni almak çäreleri bilen baglanşykly soraglara jogap berdiler. Gatnaşyjylaryň ählisine şahadatnamalar berildi we ýeňijiler baýraklar bilen sylaglandy.
Bäsleşikler başlanmazdan ozal BMGÖM/Bütindünýä bankynyň “Türkmenistanda COVID-19-a jogap” taslamasynyň hünärmenleri talyplary we mugallymlary bu taslama we onuň esasy ugurlary bilen tanyşdyrdy.
“Türkmenistanda COVID-19-a jogap” taslamasynyň esasy maksady, ýurduň pandemiýa garşy taýýarlygyny mundan beýläk hem güýçlendirmekden ybarat bolup durýar. Bu işiň çäginde BMGÖM tarapyndan Türkmenistanyň saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi, BSGG we UNISEF bilen bilelikde ýurtda barlaghana gözlegleri, lukmançylyk kömegi, hünär derejesini ýokarlandyrmak ugrundaky milli mümkinçilikleri artdyrmaga, lukmançylykhünärmenlerini taýýarlamaga, dermanlary, reagentleri, lukmançylyk enjamlary satyn almaga, saglyk töwekgelçiligini aradan aýýyrmak we ýokanç kesellere netijeli gözegçilik etmek üçin sanly tehnologiýalary ulanmaga gönükdirilen çäreleri amala aşyrýar.
Taslama tarapyndan işlenip düzülen we neşir edilen: daşky gurşawy goramak we durmuş meselelerini dolandyrmaklyk boýunça çarçuwaly resminama (ESMF) we gyzyklanýan taraplarbilen aragatnaşygy ýola goýmagyň meýilnamasy (SEP) ýaly resminamalar aýratyn bellenilip geçildi. Olar diňe bir durmuşwe daşky gurşawy goramak bilen baglanşykly töwekgelçiliklerini ýüze çykarmakda, baha bermekde we dolandyrmakda täsirli gural bolup hyzmat etmän, eýsem ähli gyzyklanýan taraplaryň taslamanyň çäklerinde alnyp barylýan işleri ara alyp maslahatlaşmak we olary hil taýdan has-da kämilleşdirmek işine gatnaşmagyny işjeňleşdirmäge ýardam berýär.
COVID-19 barada habarlylygyny ýokarlandyrmak we onyň öňüni almak, şeýle hem pandemiýa döwründe edinen sapaklar baradaky bilimlerini artdyrmak, täze adatdan daşary ýagdaýlara garşy taýýarlygy ýokarlandyrmaga ýardam berer.
***
BMGÖM ýer togalagyny goramak bilen bir hatarda garyplygy ýok etmek üçin 170 ýurtda we sebitde işini alyp barýar. Biz ýurtlara ösmeklerini dowam etdirmekleri üçin netijeli meýilnamalary işläp düzmäge, başarnyklary we hyzmatdaşlygy ösdürmäge, şeýle hem edaralary gurmaga ýardam edýäris.
Biz barada has giňişleýin maglumaty undp.org we @UNDP sahypalarynda tapyp bilersiňiz.
1 of 5
Soňky serişdeler
1 / 11
Serişdeler
20 October 2021
1 / 11