Beýleki adamlaryň adaty hökmünde kabul edýän zady - gowy durmuşda ýaşamak üçin ägirt uly kynçylyklara duçar bolan adamlar üçin ykbalyň sowgady bolup biler. Oguljereniň her bir güni saglyk ýagdaýy sebäpli göreşe öwrülýär. Altmyş bäş ýaşly aýal düwnük keseli kesgitlemesi goýlandan we operasiýa edilenden soňra özbaşdak ýaşamakda kynçylyk çekýär. Mundan başga-da, onuň süýji keseli bar, gan basyşy ýokary we ol ýürek işemiýa (koronar) keselinden ejir çekýär. Dokuz ýyl ozal Oguljereniň kiçi gyzy bejerip bolmaýan kesel sebäpli aradan çykdy. Bu gamgyn hadysany başdan geçirmegiň netijesinde, Oguljeren saglygyna zyýan ýetirdi. Oňa onkologiki kesel diagnozy goýuldy we ol agyr operasiýany başdan geçirdi. Oguljeren düwnük keselini ýeňip geçdi, ýöne ol `häzirki wagtda hem bedenine we akyl saglygyna täsir edýän we durmuşynyň hilini peseldýän bu keseliň uzak möhletli täsirini duýýar. “Bu meniň üçin gaty kyn döwür boldy. Keselim sebäpli meni adaty durmuşda ýaşamaga mümkinçiligim bolmady"- diýip, Oguljeren ýatlaýar. “Maňa ýardam gerekdi, uly gyzym bolsa işleýändigi sebäpli meni bütin gün öýde ýeke goýup gidýärdi. Hiç kim maňa ýardam edenokdy". Soňky üç aýyň dowamynda, Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Bilelikdäki Gaznasy tarapyndan maliýeleşdirilýän BMG-niň we Türkmenistanyň Hökümetiniň “Ýerli derejede inklýuziw ýokary hilli durmuş hyzmatlaryny ornaşdyrmak arkaly durmuş taýdan goraglylyk ulgamyny gowulandyrmak” atly bilelikdäki maksatnamanyň çäginde synagdan geçirilýän durmuş-lukmançylyk hyzmatlaryny etmek üçin Oguljereni yzygiderli görmäge gelýän şahsy kömekçiniň goldawy bilen onuň ýagdaýy gowulaşdy. Dowamly keseli bolan adamlar üçin öýde durmuş-lukmançylyk hyzmatlary, Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş Maksatnamasynyň (BMGÖM) grant serişdeleri bilen Türkmenistanyň Gyzyl Ýarymaý Milli Jemgyýeti (TGÝMJ) tarapyndan synag görnüşde ýerine ýetirilýär. "Dowamly keseli bolan adamlara durmuş-lukmançylyk hyzmatlaryny bermek bilen biz olara durmuşyň kyn ýagdaýlaryny ýeňip geçmegine we olaryň ýerli jemgyýetleriň durmuşyna gatnaşmagyna ýardam etmek arkaly, olaryň durmuşynyň hilini ýokarlandyrmaga synanyşýarys" – diýip, TGÝMJ-niň işgäri we dowamly keseli bolan adamlar üçin durmuş-lukmançylyk hyzmatlarynyň utgaşdyryjysy Bahargul Öwezowa aýtdy. Bu hyzmatyň şahsy kömekçileri bu hyzmatdan peýdalanýan adamlaryň aýratyn zerurlyklaryna baglylykda dikeldiş prosesini tizleşdirmek we özbaşdak ýaşamak ukybyny güýçlendirmek üçin yzygiderli durmuş-lukmançylyk hyzmatlary bilen üpjün edýärler. Olar dikeldiş işleriniň tizlenmegine ünsi jemlemek, özbaşdak ýaşamak ukybyny güýçlendirmek we sosial taýdan goşulmaga has köp mümkinçilik döretmek arkaly köptaraplaýyn ýardam edýärler. “Men köplenç gan basyşyny barlamak, onuň dermanlary babatynda ýardam bermek we ýüze çykýan zerurlyklaryny kanagatlandyrmak üçin Oguljereni görmäge barýaryn," – diýip, şahsy kömekçi Aýgul Ballyýewa aýdýar. “Men Oguljereniň maňa garaşýandygyny duýýaryn. Ol men gelenimde hemişe begenýär we meniň galyp, söhbetdeş bolmagymy haýyş edýär. Men özümiň gereklidigimi we bu meni ruhlandyrýar." Şahsy kömekçi otaga girende Oguljereniň ýylgyrýandygyny görüp, bu durmuş hyzmatynyň onuň üçin möhümdigine düşünip bolýar. “Aýgul elmydama jaň edýär we meniň halymdan habar alýar. Ol yzygiderli meniň gan basyşymy ölçemek, adaty lukmançylyk barlagy üçin saglyk öýüne gitmekde ýoldaş bolmak üçin gelýär, şeýle hem durmuşymda bolup geçýän wakalary diňlemek üçin elmydama taýýar. Maňa Aýgül ýaly adam diňe bir lukmançylyk zerurlyklary üçin däl , eýsem özümi ýalňyz duýmazlyk we özgelerden üzňe bolmazlyk üçin gerek,"- diýip Oguljeren aýdýar. "Ol indi meniň gyzym ýaly boldy." Bu jemgyýetçilik hyzmatynyň maksady dowamly keseli bolan adamlara öz jemgyýetlerinde, ýaşaýan ýerlerinde galmagy üçin agyr durmuş ýagdaýlaryny ýeňip geçmäge ýardam etmekdir. "Oguljeren ýaly dowamly keseli bolan adamlar üçin ýöriteleşdirilen edaralara ýerleşdirilmän, öýde galmak möhümdir," – diýip, Bahargul Öwezowa aýdýar. "Bu ýagdaý laryň fiziki we psihologiki ýagdaýyny gowulaşdyrýar we dowamly kesele uýgunlaşyp, durmuşda özbaşdak ýaşamaga ýardam edýär." “Men şular ýaly durmuş hyzmatyny we lukmançylyk goldawyny alýandygyma örän begenýärin. Men şeýle hyzmatlaryň meniň ýaly adamlara ýardam etmek üçin dowam etmegini arzuw edýärin,"- diýip Oguljeren aýdýar. Bu bize keselimiz bilen baglanyşykly ähli kynçylyklary ýeňip geçmäge umyt we kuwwat berýär. Bu bolsa bize adaty durmuşda ýaşamaga ýardam edýär."

2020-nji ýylyň 11-nji martynda Çarşenbe güni Bütindünýä Saglygy goraýyş guramasy (BSGG) koronawirus (COVID-19) keselini pandemiýa diýip häsiýetlendirdi, emma bu gözegçilik edip bolýan pandemiýadyr. Koronawirus (COVID-19) iň soňky açylan koronawirus zerarly geçýän ýokanç keseldir. BMG gullugyna ýolbaşçylyk edýän doktor Tedros Adhanom Gebreýesus öz çykyşynda "Men bir zady bellemekçi: bu keseli pandemiýa diýip häsiýetlendirmek ýurtlaryň oňa boýun synmalydygyny aňlatmaýar" – diýip belledi. BMG-niň Baş sekretary ähli ýurtlary öz ýagdaýlaryna laýyklykda merkezleşdirilen ýagdaýda giňişleýin çemeleşmäni ýola goýmaga çagyrdy. COVID-19 müňlerçe adama täsir edýär, ýurtlaryň saglygy goraýyş ulgamlaryna hem öz täsirini ýetirýär we giňden ýaýran durmuş we ykdysady netijelere sebäp bolýar. BMG ösüş boýunça işleýän guramalar, Birleşen Milletler Guramasynyň Durnukly Ösüş Topary ýurtlara taýýarlyk we hereket ediş meýilnamalaryny taýýarlamaga goldaw berýär. Bu sahypa Bütindünýä Saglygy goraýyş guramasynyň (BSGG) we Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) häzirki wagtda täze koronawirus (COVID-19) keseliniň ýaýramagy bilen baglanyşykly maglumat çeşmelerini we görkezmeleri özünde saklaýar. Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy keseliň ýaýramagyny yzarlamak we ýurtlara we şahsyýetlere saglygy goramak hem-de bu keseliň ýaýramagynyň öňüni almak boýunça çäreler barada görkezmeleri bermek ugrunda global hünärmenler, hökümetler we hyzmatdaşlar bilen ýakyndan işleşýär. Iň täze maglumatlar üçin aşakdaky web-sahypalaryna girip görmegiňizi haýyş edýäris: Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 Birleşen Milletler Guramasynyň çäreleri barada iň soňky habarlar: https://news.un.org/en/events/un-news-coverage-coronavirus-outbreak BSGG-niň ýurtlar üçin görkezmesi: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical Koronawirus (COVID-19) ýagdaýy: https://experience.arcgis.com/experience/685d0ace521648f8a5beeeee1b9125cd

Bu ýyl Adam hukuklary güni deňsizligi azaltmaga gönükdirildi we Adam hukuklarynyň Älhlumumy Jarnamasynyň 1-nji maddasyna esaslanýar: "Hemme adamlar erkin, şeýle hem mertebesi we hukugy boýunça deň bolup dogulýarlar. Festiwala DÖM-niň ýaş ilçileri we jemgyýetçilik guramalarynyň aktiwistleri gatnaşdy. Festiwala 16 ýaş oglanlar we gyzlar ýygnandy. Birinji gün gatnaşyjylar adam hukuklary babatynda düşünje we adam hukuklary babatynda halkara goraglylyk mehanizmleri barada bilim aldylar. Mundan başga-da, ýaş liderler BMG-niň Ýaşlar strategiýasynyň 2030-njy ýyla çenli maksatlary barada öwrendiler. Festiwalyň ikinji gününiňmowzugy deňlik we diskriminasiýa ýol bermezlik boýunça halkara çemeleşmelere bagyşlandy. Festiwalyň dowamynda gatnaşyjylar durmuşdan dürli mysallary getirdiler we amaly wakalary seljerdiler. Ýaşlar deňligi, diskriminasiýa ýol bermezligi we adam hukuklarynyň gymmatyny öňe sürmekde möhüm orun tutýarlar we biz ýaşlara öz mümkinçiliklerini durmuşa geçirip bilmekleri üçin olary kuwwatlandyrmaly, goldamaly we ähli mümkiçilikleri döretmeli." - diýip BMG-niň Merkezi Aziýa üçin adam hukuklary boýunça edarasynyň ýaşlar boýunça milli maksatnamalarynyň utgaşdyryjysy Ýuliýa Wotslawa aýtdy.

“Merkezi Aziýa sebiti üçin Ready4Trade” taslamasy, Türkmenistanda onlaýn satuw işjeňligini ýokarlandyrmak isleýän kiçi we orta kärhanalara goldaw bermek üçin elektron söwdasy boýunça onlaýn görnüşde birnäçe okuwlary tamamlady. Elektron telekeçilige geçmek ýurduň kiçi we orta kärhanalarynyň köpüsi üçin möhüm bir ädimdir. Ýöne, onlaýn satuwyň köpelmegi diňe bir web sahypasyny döretmek bilen çäklenmän, müşderileri çekmek we onlaýn görnükliligini ýokarlandyrmak üçin sanly marketingyň strategiýalaryna maýa goýmagy talap edýär. “Ready4Trade” taslamasynyň elektron telekeçiligi boýunça okuw meýilnamasy üstünlik gazanmak üçin kiçi we orta kärhanalaryny sanly özgeriş bilen tanyşdyrmak arkaly olary onlaýn gurallar we tehnologiýalar, innowasion çözgütler we ylmy – barlag işler, hyzmatdaşlyk üçin edaralar we täze hyzmatdaşlyklar bilen üpjün edýär.   Okuwlara dokma, azyk, miwe we gök önümler, şeýle hem maslahat beriş pudaklaryndan on sany türkmen kompaniýalary we bazarlar gatnaşdy. Okuwlaryň esasy maksady içerki bazarlarda we halkara bazarlarda eksport mümkinçiliklerini ýokarlandyrmak üçin onlaýn işewürligi ýokarlandyrmakdyr. “Biz telekeçiligi adaty bir usul bilen alyp barýardyk, ýöne biz dünýäniň ýüzünde söwdanyň elektron söwdasyna geçip barýandygyny hasaba alman bilmeris. Şular ýaly başlangyçlar zerur bolan bilimi almaga we elektron telekeçiligiň üstünlikli amala aşyrylmagy üçin döwrebap gurallaryň ornaşdyrmaga mümkinçilik berýär”, diýip Aýgül Sazakowa diýip Aýgül Sazakowa, Aşgabat şäherindäki “Keşde” sungat-studionyň wekili aýtdy. “Ready4Trade” taslamasynyň elektron telekeçiligi boýunça okuw meýilnamasy Türkmenistanyň kiçi we orta kärhanalary üçin ýedi sany onlaýn okuwlary we halkara hünärmenleriniň gatnaşmagynda ýedi sany sebitleýin onlaýn okuwlary geçirdi. Okuwlar elektron telekeçiligiň nyrh boýunça özboluşly teklibi kesgitlemek, onlaýn müşderileri we bäsdeşleri ýüze çykarmak, elektron söwda üçin mazmun döretmek, önümleri sanlaşdyrmak,jemgyýetçilik torlarda marketing we onlaýn satuw ugurlaryny saýlamak ýaly mowzuklary öz içine aldy. Mundan başga-da, gatnaşyjylar başarnyklaryny durmuşa geçirmäge we Halkara söwda merkeziniň onlaýn okuw platformasynda goşmaça maglumatlary gözden geçirmäge mümkinçilik aldylar. Şeýle-de, bu okuwlar kiçi we orta kärhanalaryň iri bazarlaryň we halkara töleg ulgamlarynyň gurluşy barada düşünjelerini giňeltmäge ýardam etdi. “Birnäçe okuw tapgyrynyň netijesinde gatnaşyjylar elektron söwdanyň esaslary barada möhüm maglumatlarbilen tanyşdylar. Geljekde Türkmen kärhanalaryna gönüden-göni maslahat bermek, şol sanda önümleri sanlaşdyrmak, web sahypalary döretmek we olaryň hilini ýokarlandyrmak, sanly marketing, jemgyýetçilik torlary we onlaýn platformalar arkaly önüm ýerleşdirmek meýilleşdirilýär. Bu tagallalar onlaýn bäsdeşlige ukyplylygy we Türkmen kärhanalarynyň eksport mümkinçiligini ýokarlandyrmaga ýardam eder "-diýip Halkara söwda merkeziniň wekili Natalýa Kozlenkowa aýtdy. Merkezi Aziýa üçin “Ready4Trade” taslamasy Ýewropa Bileleşigi bilen Halkara söwda merkeziniň bilelikdäki başlangyjydyr. Onuň esasy maksady sebitde içerki we halkara söwdany ösdürmek arkaly Merkezi Aziýanyň umumy durnukly we öz içine alyjy ykdysady ösüşine goşant goşmakdyr. Merkezi Aziýa üçin “Ready4Trade” taslamasyndan peýdalanýanlar hökümetlerden, kiçi we orta kärhanalardan, hususan-da zenanlaryň ýolbaşçylygyndaky kärhanalardan we telekeçiligi goldaýan guramalardan ybaratdyr. Taslama 5 ýurtda hereket edýär: Gazagystan, Gyrgyzystan, Täjigistan, Türkmenistan we Özbegistan. Has giňişleýin maglumat üçin şu salga geçiň: intracen.org/Ready4Trade.