Hyzmatdaşlar nädogry iýmitlenmegiň goşa belasyny aradan aýyrmaga borçlanýar

ÝUNISEF-iň, Bütindünýä Saglygy goraýyş guramasynyň, Azyk we oba-hojalyk guramasynyň we Bütindünýa Azyk maksatnamasynyň goldaw bermeginde, Merkezi Aziýa we Kawkaz sebitiniň sekiz sany agzasy şu gün Iýmit üpjünçiligi boýunça işi kämilleşdirmek we bu ugurda hyzmatdaşlyk etmek boýunça sebitleýin platformasyny resmi taýdan işe girizmek dabarasynda sebitiň iň ejiz ýaşaýjylary üçin azyk we iýmit howpsuzlygy meseleleri boýunça işi kämilleşdirmegi güýçlendirmek barada ylalaşdy.

Bu platforma agza döwletlere we BMG-niň sebitdäki gulluklaryna Durnukly ösüş maksatlary boýunça borçlary ýerine ýetirmekde hökümetlere goldaw berýän iýmit üpjünçiligi babatda gün tertibiniň çäklerinde degişli hereketleri ýerine ýetirmek üçin birleşmäge mümkinçilik berýär.

Iýmit üpjünçiligi boýunça platformanyň agzalary Durnukly ösüş maksatlaryny, BMG-niň Iýmit üpjünçiligi boýunça 2025-nji ýyla çenli onýyllyk maksatnamasynyň iýmit üpjünçiligi boýunça bütindünýä wezipelerini, şeýle-de Ýokanç däl kesellere bütindünýä gözegçiligini amala aşyrmak boýunça çarçuwaly maksatnamasyny durmuşa geçirmek ugrunda öňegidişlikleri giňeltmäge borçlandy.

“Sebitiň çagalary semizlikden ýa-da ýeterlik derejede ösüp bilmezlikden ejir çekýär” diýip, ÝUNISEF-iň Ýewropa we Merkezi Aziýa üçin sebitleýin müdiriniň orunbasary Filip Kori belledi. “Men Merkezi Aziýanyň we Kawkazyň hökümetlerini ösüş boýunça gün tertibinde iýmit howpsuzlygyny we iýmit üpjünçiligini öňe goýmaga, maýa goýumlaryň ýokary derejesini üpjün etmäge hem-de aşa semizlik we ýeterliksiz iýmitlenme bilen baglanyşykly goşa belany ýok etmek üçin ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamaga çagyrýaryn. Çagalaryň iýmit bilen üpjün edilmegine maýa goýum goýmak ýurduň iň netijeli maýa goýumlarynyň biri bolup, ol ýurduň durnukly ösmegine goşant goşup biler.”

Platformanyň maksady nädogry iýmitlenmegiň ähli görnüşlerini, şol sanda ýeterliksiz iýmitlenmegi, aşa semizligi, şeýle-de mikroelementleriň ýetmezçiliklerini aradan aýyrmakdan ybarat. Häzirki wagtda Merkezi Aziýa çagalaryň arasynda semizligiň ýaýramagy boýunça tutuş dünýäde ikinji orunda durýar (10,7%), bu ýerde bäş ýaşdan kiçi çagalaryň arasynda semizligiň derejesi bolsa 2000-nji ýyldan 2017-nji ýyla çenli 1,6 milliondan 3,2 milliona çenli ýokarlandy.    

Iýmitiň pes derejesi we ýaşaýşyň ilkinji ýyllarynda ýaramaz iýmitlenme zerarly, sebitde emýän we ýaş çagalary iýmitlendirmek bilen bagly meselelere hem garamaly.

Bu başlangyç sebitde aşakdaky ugurlar boýunça mümkinçilikleri giňelder:

• bilim, syýasat we maksatnama, şeýle-de hyzmatlary üpjün ediş derejelerinde ýokary derejede taýýarlanylan we ýöriteleşdirilen iş güýji;
• iýmit üpjünçiligi we iýmit howpsuzlygy ugurlarynda ýolbaşçylyk we dolandyryş mümkinçiliklerini güýçlendirmek;
• milli ösüş maksatlarynyň düzüm bölegi hökmünde iýmit howpsuzlygyna we iýmit üpjünçiligine tizleşdirilen we giňeldilen maýa goýumlar;
• nädogry iýmitlenmegiň goşa belasyna garşy göreşmek üçin maksatlaýyn we sebitleýin derejelerde maglumat almak we esaslandyrylan maksatnama işläp düzmek;
• iýmit üpjünçiligi boýunça netijeleri gowulandyrmak üçin pudagara hyzmatdaşlyk we toplumlaýyn maksatnama;
• iýmit üpjünçiligi boýunça güýçli maglumat beriş ulgamlarynyň hem-de sazlaşykly gözegçilik ediş, habar beriş we degişli maglumatlary ulanyş ulgamynyň üsti bilen netijeler boýunça hasabat bermegiň kämilleşdirilen ulgamy;
• ýeterlik derejede hyzmat edilmeýän ilaty üpjün etmek üçin hyzmatdaşlary we jemgyýeti çekmek we jemgyýetçilik işjeňligini üpjün etmek;
• abraýly we deň durmuşda ýaşamak üçin zenanlaryň hem-de çagalaryň hukuklaryny giňeltmek;
• köppudakly çemeleşmäniň üsti bilen sagdyn iýmitlenme, şol sanda iýmitiň kabul edilmegi, durmuş-ykdysady dereje, bilim (esasan, gyzlar üçin); suw, onuň arassalygy we gigiýena; zenanlaryň hukuklaryny we mümkinçiliklerini giňeltmek we gender deňligi boýunça işjeň hereketleri wagyz etmek.

Iki gün dowam eden duşuşyklar Gazagystan Respublikasy bilen bilelikdäki tassyknamany kabul etmegiň üsti bilen platformanyň resmi ýagdaýda işe girizilmegi bilen tamamlandy. Tassyknama laýyklykda, Gazagystan Respublikasy iki ýylyň dowamynda platforma baştutanlyk eder.

Merkezi Aziýa we Kawkaz sebitiniň wekilleri, şeýle-de Azyk we oba-hojalyk guramasynyň, Bütindünýa Azyk maksatnamasynyň, Bütindünýä Saglygy goraýyş guramasynyň we ÝUNISEF-iň wekilleri Türkmenistanyň Hökümetine BMG bilen Hökümetiň Durnukly ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmekde gazanylýan öňegidişlikler barada maslahatlaşmak boýunça ilkinji duşuşygy üstünlikli geçirendigi üçin minnetdarlyk bildirdi.