Bütindünýä daşky gurşawy goramak gününi BMG-niň bir topary hökmünde bellemek

2021-nji ýylyň iýun aýynda Bütindünýä daşky gurşawy goramak gününiň çäginde Birleşen Milletler Guramasynyň Türkmenistandaky ýurt boýunça topary we hyzmatdaşlary jemgyýetiň, esasan hem ýaşlaryň we çagalaryň plastik bilen hapalanma, gaýtadan işlemek, galyndylary dolandyrmak ýaly ugurlarda daşky gurşaw boýunça bilimleri giňeltmek üçin daşky gurşawyň saglygy meselelerine düşünmek maksady bilen köpçülikleýin maglumat kampaniýasyna başlady.

2021-nji ýylyň Bütindünýä daşky gurşawy goramak gününiň mowzugy “Ekosistemany dikeltmek” bolup, ol howa çökgünligine garşy göreşmek we milliona golaý görnüşiň ýitmeginiň öňüni almak ugrunda zaýalanan we weýran edilen ekosistemalary dikeltmegi güýçlendirmek üçin BMG-niň 2021-2030-njy ýyllar üçin ekosistemany dikeltmek baradaky onýyllygynyň resmi taýdan başlanmagydyr.

BMG-niň Türkmenistandaky gulluklary Türkmenistanyň Hökümeti we beýleki hyzmatdaşlar bilen bilelikde 2021-nji ýylyň 14-nji maýyndan 4-nji iýuny aralygynda köpçülikleýin maglumat kampaniýasyny, şol sanda “Plastik bilen hapalanmany duruzmak üçin SEN näme edersiň?” atly onlaýn wideo bäsleşigini, daşky gurşaw meseleleri boýunça Durnukly ösüş maksatlarynyň ilçileri üçin okuwy, “Gökdere” tomusky dynç alyş merkezindäki çagalar üçin daşky gurşawy goramak boýunça bilim beriş okuwyny we Aşgabatda BMG-niň işgärleri tarapyndan agaç ekmek çäresini başlady. 

“Plastik bilen hapalanmany duruzmak üçin SEN näme edersiň?” atly wideo bäsleşigi.

Köpçüligiň hem-de milli we halkara hyzmatdaşlaryň ünsüni plastigiň daşky gurşawymyza ýetirýän zyýanly täsirlerine çekmek hem-de ulularyň we çagalaryň arasynda daşky gurşaw boýunça gowy endikleriň ösmegine itergi bermek maksady bilen 14-nji maýda @UN_Turkmenistan sosial ulgamynyň kanallarynda plastik hapalanmagy duruzmaga çagyrýan wideo bäsleşigi yglan edildi.

Gatnaşanlara käbir plastik önümlerini daşky gurşawa zyýan ýetirmeýän alternatiwa bilen nädip çalyşjakdyklaryny we / ýa-da 2) tebigaty goramak üçin plastik önümine nädip gaýtadan ulanyp boljakdygyny görkezmek tabşyryldy.

“Howanyň üýtgemegi we tebigatymyzy goramak bilen baglanyşykly meseleler hemmelere degişlidigi sebäpli bu bäsleşige gatnaşanymyza örän şat. Maşgalamyz we dostlarymyz daşky gurşaw bilen baglanyşykly çärelerini yzygiderli gurnaýarlar ýa-da olara gatnaşýarlar” - diýip, wideo bäsleşigine gatnaşyjylaryň biri aýtdy.

Türkmenistanyň ähli welaýatlaryndan otuzdan gowrak wideo iberildi. Bu wideolarda bäsleşige gatnaşýanlaryň öz ýerlerinde ýerine ýetirýän daşky gurşaw çäreleri, şol sanda plastik çüýşeleriň gaýtadan ulanylmagy, plastik önümlerini dogry gaýtadan işlemek we beýleki çäreler görkezildi. Iň oňat dalaşgärlere baýraklar gowşuryldy we olaryň wideolary 4-nji iýunda Bütindünýä daşky gurşawy goramak gününiň öňüsyrasynda ýüklenen ahyrky wideo goşuldy.

BMG-niň toparynyň agaç ekmek çäresine gatnaşmagy.

31-nji maýda BMG-niň topary BMG-niň binasynyň ýanynda ýygnandy we Bütindünýä daşky gurşawy goramak gününe bagyşlanan kampaniýanyň çäginde agaç ekmek çäresine gatnaşdy. Awtoulag duralgasynyň töweregindäki çöllük ýerde 45 töweregi ýaprakly agaç ekildi. Bu iş oňat tejribäniň mysalyny görkezmegi maksat edinip, BMG-niň 2021-2030-njy ýyllar üçin ekosistemany dikeltmek baradaky hereketleriň onýyllygyna laýyklykda gurnaldy. Bu hereketleriň onýyllygy planetanyň ýüzlerçe ýyllyk zyýanyny yzyna gaýtarmak we ekosistemalary, şol sanda adamlaryň ýaşaýşynyň hilini çuňňur görkezýän şäher ekosistemasyny dikeltmek boýunça bilelikdäki tagallalary çaltlaşdyrmak maksady bilen guraldy.

“Biz eýýäm global maýlamanyň netijesinde howanyň üýtgemeginiň täsirlerini, şol sanda ölüm howply yssy tolkunlar, adatdan daşary howa hadysalary we ýerde ýaşaýşyň howplary ýaly hadysalary başdan geçirýäris. Agaç ekmek howanyň üýtgemegine garşy göreşmegiň iň täsirli usullarynyň biridir” - diýip, BMG-niň Hemişelik utgaşdyryjysynyň w.ý.ý. hanym Kristin Weýgand belledi.

Bu çäre BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň “Türkmenistanda durnukly şäherler: Aşgabatda we Awazada toplumlaýyn ýaşyl şäherleriň gurulmagy” atly taslamasynyň tehniki ýolbaşçylygynda we Türkmenistanyň tebigaty goramak jemgyýetiniň goldawy bilen guraldy.

“Gökdere” tomusky dynç alyş merkezindäki çagalar üçin Durnukly ösüş maksatlarynyň ilçileri bilen daşky gurşawy goramak boýunça bilim beriş okuwy.

Türkmenistanda BMG 2021-nji ýylyň 14-nji maýynda 2021-nji ýylyň 14-nji maýynda Bütindünýä daşky gurşawy goramak gününiň çäginde Gökderede ýerleşýän “Altyn Damja” tomusky dynç alyş merkezinde 50 töweregi çaga üçin daşky gurşaw meseleleri boýunça bilim beriş okuwyny geçirdi.   

Bu çäre çagalaryň arasynda ekologiki düşünjäni ýokarlandyrmaga we tebigata, suw baýlyklaryna, ösümlik we haýwanat dünýäsine ideg etmäge başlamaga, şeýle hem tygşytly sarp etmek we galyndylary azaltmak we dolandyrmak bilen baglanyşykly düşünjäni ösdürmäge we özüňi alyp barşyň üýtgemegine güýçlendirmäge kömek etdi.

10-14 ýaşly çagalar plastigiň planetanyň we adamlaryň saglygyna nähili täsir edýändigini öwrendi, sport ýaryşlaryna, oýunlara we daşky gurşawy goramak boýunça bäsleşiklere gatnaşdy. Bu başlangyjyň netijesinde çagalar resmi däl görnüşde galyndylary dolandyrmak baradaky bilimlerini artdyrmagy başardylar. Bu bolsa olara galyndylary azaltmak, gaýtadan ulanmak we gaýtadan işlemek barada öwrenen wagty, tejribe almaga we güýmenmäge mümkinçilik berdi. Interaktiw maslahatlaşmalar we amaly sapaklar arkaly çagalar serişdeleri paýhasly sarp etmek we tygşytly ulanmak duýgusyny ösdürdi.

Bilim beriş okuwyna Türkmenistanda BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň/Oba hojalygy we daşky gurşawy goramak ministrliginiň “Türkmenistanda durnukly şäherler: Aşgabatda we Awazada toplumlaýyn ýaşyl şäherleriň gurulmagy” atly taslamasynyň, Türkmenistanda UNICEF-iň ofisiniň, Türkmenistanyň Tebigaty goramak jemgyýetiniň we Durnukly ösüş maksatlarynyň ýaş ilçileriniň prezentasiýalaryny öz içine aldy.

“Çagakam edip biljek iň az hereketim dişlerimi ýuwup durkam, suwy öçürmekdir” - diýip, Ahal welaýatyndan 11 ýaşly oglan UNICEF tarapyndan gurnalan okuwda daşky gurşawymyzy nädip gorap boljakdygy baradaky soraga jogap berdi. 

Bu ýerde çagalara interaktiw prezentasiýa diňlemek, maglumat wideo animasiýalaryna tomaşa etmek, galyndylary aýratynlaşdyrmak we senetçilik önümleri boýunça dürli oýunlary oýnamak hem-de howanyň üýtgemegi baradaky pikirleri we aladalary bilen paýlaşmak mümkinçiligi berildi. 

Durnukly ösüş maksatlarynyň ýaş ilçileriniň okuwy

2021-nji ýylyň maý aýynyň 31-ne BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň hünärmenleri tarapyndan Durnukly ösüş maksatlarynyň ýaş ilçileri üçin esasy ekologiýa düşünjeleri we ýörelgeleri barada maglumat bermek ugrunda okuw guraldy. Gatnaşanlara Türkmenistanda daşky gurşawy goramak çäreleri we bu ugurda alnyp barylýan global kampaniýalar barada maglumat berildi.

Okuwyň ikinji bölümi gatnaşyjylary dürli daşky gurşaw kampaniýalaryna we çärelere, esasan hem “Altyn Damja” çagalar üçin dynç alyş merkezindäki çärelere gatnaşmaga taýýarlamaga gönükdirildi.

BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň taslamasynyň hünärmenleri “Plastik hapalanmany bes ediň” şygary bilen geçirilen tomus dynç alyş merkezindäki bilim kampaniýasynda galyndylary dolandyrmak we dogry gaýtadan işlemek boýunça tejribe alyşdy. Galyndylary sortlamak we aýratynlaşdyrmak çärelerini durmuşa geçirmek üçin amaly ädimler hödürlendi.

BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň taslamasynyň hünärmeniniň belleýşi ýaly, “Azaltmak! Gaýtadan ulanmak! Gaýtadan işlemek!” sözleri hemmeler we geljek nesiller üçin durnukly barlygy döretmek ugrunda planetanyň her bir raýaty üçin adaty bolmaly. Çünki çagalarymyz bize seredýär.

“Meniň maksadym çagalara we deň-duşlara howanyň üýtgemegi we daşky gurşawy goramak barada bilim bermekdir. BMG-niň daşky gurşaw barada möhüm habarlary ýaýratmagyna goldaw bermek üçin döredilen bu uly mümkinçilik üçin Durnukly ösüş maksatlarynyň beýleki ilçileri bilen birlikde men örän şat” – diýip, Jogapkärçilikli sarp ediş we önümçilik boýunça 12-nji maksadyň ýaş ilçisi Taganowa Aýgül belledi.