Aşgabadyň Magtymguly adyndaky Milli sazly drama teatrynda sazlaşyk we umyt owazlary ýaňlandy. Türkmenistandaky Birleşen Milletler Guramasy (BMG) tarapyndan gurnalan “Parahatçylyk we umyt sazlary” atly konsert BMG-niň döredilmeginiň 80 ýyllygyna (BMG80) bagyşlandy. Konsertde Türkmenistanyň Hökümetiniň wekilleri, diplomatik korpusyň agzalary, raýat jemgyýetiniň wekilleri hem-de BMG-niň Türkmenistandaky toparynyň işgärleri gatnaşdylar. Çäre sekiz onýyllyga dowam eden hyzmatdaşlygy, parahatçylygy we ösüşi dabaralandyrdy. Bu çäre Türkmenistanda geçirilen BMG80 baýramçylyk çäreleriniň iň soňky bölegi boldy. Konsertiň öňüsyrasynda myhmanlar BMG-niň Türkmenistandaky edaralarynyň işini görkezýän surat sergisini synladylar. Sergide saglygy goraýyş we bilimden başlap, howanyň üýtgemegine garşy göreşmek, gender deňligi we sosial inklýuziwlik ýaly dürli ugurlardaky gazanylanlar görkezildi. Bu bolsa BMG-niň Durnukly Ösüş Maksatlaryny (SDG) öňe ilerletmekde Türkmenistan bilen uzak wagtlap dowam edýän hyzmatdaşlygynyň umumy netijeleriniň subutnamasy boldy. “Bu agşam biz diňe sazdan lezzet almak üçin däl, eýsem bizi birleşdirýän, ähmiýetli gymmatlyklary — adam mertebesini, deňligi we raýdaşlygy — ýatlamak üçin jemlendik,” diýip, BMG-niň Türkmenistandaky Hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenko çykyşynda aýtdy. “Bu gymmatlyklar 1945-nji ýylda döredilen BMG-niň işine ýol görkezdi we şu güne çenli Türkmenistanda hem-de bütin dünýäde biziň işimizi ruhlandyrýar.”Hormatly myhmanlaryň arasynda Türkmenistanyň Medeniýet ministri Atageldi Şamyradow hem bardy. Ol Türkmenistanyň Hökümetiniň BMG bilen hyzmatdaşlygy dowam etdirmek baradaky hoşniýetli arzuwlaryny beýan etdi. Parahatçylyk, inklýuziwlik we ynsanperwerlik dabarasyKonsertde Türkmenistanyň at gazanan artisti Resul Gylyjowyň ýolbaşçylygyndaky Türkmenistanyň Döwlet simfoniki orkestriniň, Döwlet horunyň we Türkmenistanda Çagalar horunyň çykyşlary boldy.Çäre “Dünýäni bejeriň (Heal the world)” atly aýdym bilen başlandy. Bu eser BMG-niň alty resmi dilinde — arap, hytaý, iňlis, fransuz, rus we ispan dillerinde ýerine ýetirildi. Bu birligiň, inklýuziwligiň we biziň planetamyz üçin umumy jogapkärçiligimiziň nyşany boldy. Konsertiň maksatnamasy parahatçylyk, deňlik we umyt temalaryny beýan edýän dürli nusgawy we häzirki zaman eserlerini öz içine aldy. Çäräniň aýratynlygy onuň inklýuziwligindedi: çykyş edýänleriň arasynda maýyplygy bolan artistler hem bardy. Şeýle hem yşarat dilinde ýerine ýetirilen täsirli çykyş boldy, bu bolsa sazyň we duýgularyň sesden we dilden üstün bolup bilýändigini görkezdi. Agşam “Biz – dünýädiris” (We are the World) atly aýdymyň bilelikdäki ýerine ýetirilişi bilen tamamlandy. Ýerine ýetirijileriň hemmesi dünýäniň sazlaşygyny we geljege bolan ynamyny bilelikde beýan etdiler.“Bu agşam umydyň baýramy, parahatçylygyň hormaty we hemmämiziň has gowy dünýä ugrunda bilelikdäki ýolumyzy tassyklaýan dabarady,” diýip, jenap Şlapaçenko çykyşynyň soňunda aýtdy. “Parahatçylyk mümkindir, umyt güýçlidir, we biz bilelikde has ýagşy geljegi gurup bileris.” Türkmenistanda BMG80 dabaralary“Parahatçylyk we umyt sazlary” konserti Türkmenistanda geçirilen BMG80 baýramçylygynyň soňky bölegi boldy. Bu çäreleriň hatarynda “Parahatçylyga 5 km” marafony, täze Türkmenistan we BMG-niň Durnukly Ösüş boýunça Hyzmatdaşlygyň Çarçuwaly Maksatnamasyna gol çekilişi, sergiler hem-de ýaşlar we jemgyýetçilik çäreleri bardy. Olar BMG bilen Türkmenistanyň Durnukly Ösüş Maksatlaryny ilerletmekde alyp barýan hyzmatdaşlygyny görkezdi.BMG80 baýramçylygynyň çäginde Aşgabat we welaýatyň merkezleri BMG80 nyşany bilen yşyklandyryldy. Bu birlik, parahatçylyk, ösüş we durnuklylyk baradaky umumy garaýşyň nyşany boldy.Türkmenistandaky BMG80 dabaralary sekiz onýyllyga dowam eden halkara hyzmatdaşlygynyň nyşany bolup, parahatçylyk, adam hukuklary, inklýuziwlik we durnukly ösüş ýörelgelerine ygrarlylygyň dowam etdirilýändigini tassyklady. 

Aşgabat, 2025-nji ýylyň 25-nji oktýabry – Şu gün irden Türkmenistanyň ähli künjeklerinde müňlerçe adam “Parahatçylyk üçin 5 km” atly marafona gatnaşmak üçin sport aýakgabyny geýdi. Bu döwlet derejesindäki çäre Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) 80 ýyllygyna we Durnukly Ösüş Maksatlaryna (DÖM) ýetmek ugrunda bilelikdäki tagallalara bagyşlandy.Günbatarda Türkmenbaşy kenarlaryndan başlap, günorta tarapdaky Mary şäheriniň köçelerine çenli ähli ýaşdaky raýatlar 5 kilometrlik marafona gatnaşyp, bir şygar astynda birleşdiler — her ädim parahatçylykly, sagdyn we durnukly geljege tarap ädimdir. “Bu marafon diňe bir sport çäresi däl,”diýip, BMG-niň Türkmenistandaky Hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapacenko Mary şäherinde çykyşynda belledi. “Bu bitewiligiň, raýdaşlygyň we hemmeler üçin ýagty geljege bolan umumy borjumyzyň nyşanydyr. Her ädim – gender deňligi, howa hereketi ýa-da sagdyn durmuş ugrunda Durnukly Ösüş Maksatlaryna ýetmegiň ädimidir.”Marafon Türkmenistanyň Hökümeti, Milli sport komiteti, ýerli häkimiýetler we jemgyýetçilik guramalary bilen hyzmatdaşlykda gurnaldy. Çäre ýurduň bäş welaýatynyň ählisinde   bir wagtda geçirildi. Guramaçylyk işlerini BMG-niň Hemişelik utgaşdyryjysynyň edarasy alyp bardy, her welaýatda bolsa çäräniň geçirilmegi degişli BMG edarasy tarapynda  goldanyldy: Lebap welaýatynda - BMG-niň Ösüş maksatnamasy (BMGÖM), Balkan welaýatynda -BMG-niň Çagalar Gaznasy (ÝUNISEF), Daşoguz welaýatynda – BMG-niň Ilat Gaznasy (ÝUNFPA), Ahal welaýatynda bolsa – Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasy (BSGG).Bu çäre BMG-niň esasy wezipesi bolan  parahatçylygy, deňligi we durnukly ösüşi ilerletmekde tagallalaryny ýene bir gezek nygtady.Hemmeler üçin ylgaw“Parahatçylyk üçin 5 km” marafony ähli ilat gatlaklarynyň gatnaşmagy üçin niýetlendi — tejribeli türgenlerden başlap ilkinji gezek ylgaýanlara, maşgalalara we ýaşlara çenli. Her welaýatda marafon sagat 11:00-da başlandy. Ýol ugry  suwly nokatlar goýuldy. Pellehanada gatnaşyjylary sazlar, milli tans çykyşlary we baýramçylyk ruhy garşy aldy. “Fiziki işjeňlik islendik ýaşda saglygyň möhüm bölegidir. Bu marafona gatnaşyp, biz BMG-niň 80 ýyllygyny belleýäris we işjeň durmuş ýörelgesiniň sagdyn we güýçli jemgyýeti döretmäge kömek edýändigini ýatladýarys,” diýip, BSGG-nyň Türkmenistandaky wekili doktor Ýegor Zaýsew aýtdy. “Meniň üçin iň täsirli tarapy – bu marafonyň köp adamy birleşdirendigi boldy! Biz hemmämiz bir uly topar ýaly duýduk – ýagty geljek üçin ylgadyk,” diýip, Türkmenbaşy şäherinden 16 ýaşly Hadiýa gürrüň berdi. “Bu BMG80 marafony jemgyýetiň we saglygyň güýçli baýramydyr. Gyzlaryň we oglanlaryň ulular bilen bilelikde ylgaýandyklaryny görmek ýaşlykda sagdyn durmuş ýörelgesine maýa goýmagyň ähmiýetini görkezýär,” diýip, ÝUNFPA-nyň Türkmenistandaky ýolbaşçysy Kemal Goşlyýew aýtdy. “Men 52 ýaşymda, iki agtygym bar, we men hiç haçan marafona gatnaşaryn diýip pikir etmändim. Bu meni ruhlandyrdy – özüňi synap görmek, täsirli adamlar bilen tanyşmak we sagdynlyk, maksada okgunlylyk we jemgyýet ruhuny belleýän çäräniň bir bölegi bolmak örän ýakymly,” diýip, Roza Berkeliýewa aýtdy. “Men BMG80 marafony barada eşitdim we synanşyp görmeli diýen karara geldim,” diýip, 79 ýaşly Nadežda Alekseýewna aýtdy. “Dostlarym bilen bilelikde parahatçylyk we umumy geljegimiz üçin marafonda bolmak isledim.”BMG-niň 80 ýyllygyna bagyşlanan möhüm çäreBirleşen Milletler Guramasynyň döredilenine 80 ýyl dolmagyny belleýän bu marafon BMG-niň esasy gymmatlyklaryny – parahatçylyk, adam mertebesi we hyzmatdaşlygy – nygtady we 2030-njy ýyla çenli Durnukly Ösüş Maksatlaryna ýetmek üçin bilelikdäki hereketiň zerurdygyny ýatlatdy.“Bu çäre bize ösüşiň bilelikdäki işdigini ýatladýar,” diýip, jenap Şlapacenko aýtdy. “Durnukly Ösüş Maksatlary uzakdaky global maksatlar däl — olar şu ýerden, jemgyýetimizden, saýlawlarymyzdan we hereketlerimizden başlaýar.”Marafon diňe türgenleri we ýaşlary däl, eýsem maşgalalary, ýaşululary, ýerli ýolbaşçylary we dürli BMG edaralarynyň wekillerini birleşdirdi — hemmesi hyzmatdaşlygyň we maksatlara ýetmekde durnuklylygyň güýjüni bilelikde belledi.Bilelikdäki geljek üçin umumy garaýyşMarafonyň ahyrynda gatnaşyjylara ýadygärlik medal we şahadatnama gowşuryldy. Ähli bäş welaýatda bir pikir ýaňlandy — uzak möhletli parahatçylyk we durnukly ösüş raýdaşlykdan we umumy maksatdan başlaýar.“Parahatçylyk üçin 5 km” marafony milli medeni çykyşlar we jemgyýetçilik çäreleri bilen tamamlandy, olar agzybirligiň we geljege bolan umydyň ruhuny görkezdi.

Maslahata gatnaşanlar Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow tarapyndan iberilen gutlag hatyny we Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Daşary işler ministri Raşid Meredowyň çykyşyny diňlediler. Ol ýurduň Birleşen Milletler Guramasy bilen strategik hyzmatdaşlygyny nygtap, Türkmenistanyň köptaraplaýyn hyzmatdaşlyga we Durnukly Ösüş Maksatlaryna (DÖM) ygrarlydygyny tassyklady. BMG-niň Türkmenistandaky Hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenko çykyşynda 80 ýyllygyň diňe bir geçmişe ser salmak üçin däl, eýsem täzelenmek üçin hem möhüm pursatdygyny belledi. Ol BMG-niň “serhetleri birleşdirýän, yklymlary baglanyşdyrýan we nesilleri ruhlandyrýan janly wada” bolup durýandygyny aýtdy. “Birleşen Milletler Guramasy Türkmenistanda 30 ýyldan gowrak wagt bäri milli ösüş maksatlaryny hem-de Durnukly Ösüş Maksatlaryny ilerletmekde goldaw berýär. Täze çarçuwaly hyzmatdaşlyk Maksatnamasy her bir adamyň — iň gowşak toparlary hem goşmak bilen — parahatçylykda we mertebeli durmuşda ýaşamak hem-de we ösüş hukugyndan peýdalanmagyny üpjün etmäge bolan umumy ygrarlylygymyzy tassyklaýar” diýip, jenap Şlapaçenko belledi. Maslahatda çykyş edenleriň hatarynda hökümetiň we BMG-niň ýurt toparynyň ýokary derejeli wekilleri — Bilim ministri Jumamyrat Gurbangeldiýew, Saglygy goraýyş we derman senagaty ministri Myrat Mammedow, Maliýe we ykdysadyýet ministri Mämmetguly Astanagulow, şeýle-de BMG-niň edaralarynyň ýolbaşçylary —Narine Sahakýan (BMGÖM), Egor Zaitzew (BSGG) we Maýke Baýker (ÝUNISEF wekiliň w.w.ý.ý) bardy. BMG-niň 80 ýyllygynyň bellenilmegi BMG bilen Türkmenistanyň hyzmatdaşlygynyň täze sahypasyny açdy. Taraplar bilelikde 2026–2030-njy ýyllar üçin Türkmenistan we BMG-niň Durnukly Ösüş boýunça Hyzmatdaşlygyň Çarçuwaly Maksatnamasyna gol çekdiler. Bu resminama ähli adamlar üçin parahatçylyk, gülläp ösüş we durnukly ösüş ugrunda hyzmatdaşlygyň ruhuny hem-de umumy maksatlara bolan ygrarlylygy özünde jemleýär. BMG-niň 80 ýyllygyna bagyşlanan çäreleriň çäginde, Türkmenistanyň Hökümeti we BMG-niň ýurt topary tarapyndan birnäçe jemgyýetçilik çäreleri guralýar, şol sanda:Aşgabatda “Birleşen Milletler Guramasynyň 80 ýyllygy” atly taryhy fotosergi;Türkmenistanyň Döwlet simfoniki orkestri we Çagalar horunyň ýerine ýetirýän “BMG80: Parahatlygyň we umydyň sazlary” atly simfoniki konsert;Ahal, Balkan, Daşoguz, Lebap we Mary welaýatlarynda parahatçylygy, agzybirligi we sagdyn durmuş ýörelgelerini wagyz edýän “BMG80” marafonlar.
 

Türkmenistan, Awaza – 2025-nji ýylyň 8-nji awgusty –Awaza geçirlen Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Üçünji Maslahaty (LLDC3) öz işini tamamlady. Maslahatda 2024–2034-nji ýyllar üçin Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar boýunça Awaza Hereket Meýilnamasy – hemmetaraplaýyn kynçylyklar bilen ýüzbe-ýüz bolan döwletleriň meselelerini çözmek we Durnukly Ösüş Maksatlaryna (DÖM) ýetmek ugrunda ösüşi çaltlandyrmak üçin giň gerimli 10 ýyllyk ýol kartasy kabul edildi. Dört günlük maslahat 103 ýurtdan 5700-den gowrak gatnaşyjyny birleşdirdi. Oňa 32 Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletlerden 30-synyň wekilleri, 16 döwlet we hökümet baştutanlary, 3 Wise-Prezident, 108 ministr, 100-den gowrak parlament agzalary, 29 halkara guramalarynyň wekilleri hem-de 450-den gowrak raýat jemgyýeti guramasy gatnaşdy. Bu bolsa ony Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar üçin öň geçirilmedik derejede giň göwrümli we hemmetaraplaýyn inklýuziw maslahata öwürdi. BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterriş maslahaty açyp, "geografiýanyň hiç haçan ykbaly kesgitlemeli däldigini" aýtdy we dünýä jemgyýetçiliginiň gurluş päsgelçiliklerini aýyrmaga we infrastrukturany, söwdany ýeňilleşdirmäge we birikmäge has köp maýa goýumlaryny çekmäge çagyrdy. Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow bu maslahatyň aýdyň habar iberýändigini we fiziki geografiýa bir ýurduň potensialyny çäklendirmeli däldigini belledi. Ol Türkmenistanyň inklýuziw köptaraplylyga ygrarlydygyny tassyklady we “Geljegiň medisinasy” inisiatiwasy, Hazar daşky gurşaw başlangyjy, Durnukly ulag birikmesi üçin sanly atlas we aýlaw ykdysadyýet boýunça global çarçuwaly maksatnama ýaly birnäçe başlangyçlary hödürledi. Ähli ugurlardaky seslerMaslahatyň ilkinji gününde geçirlen Ýaşlar forumyndan başlap, zenan ýolbaşçylar, parlament agzalary, raýat jemgyýeti, hususy sektor we Günorta–Günorta hyzmatdaşlary bilen bilelikdäki platformalar Maslahatyň netijelerinde dürli pikirleriň öz beýanyny tapmagyny üpjün etdi. Bu forumlar syýasatyň sazlaşygyny güýçlendirmek,gender deňligini ilerletmek, ýaşyl infrastruktura maýa goýmak we jemgyýet esasly ösüşi höweslendirmek boýunça durmuşa geçirip boljak teklipleri döretdi. Mowzuklaýyn ileri tutulýan ugurlarÇekişmeler Awaaza Hereket Maksatnamasynyň bäş strategik ileri tutulýan ugurlaryna gönükdirildi:Gurluş özgertmeleri, diwersifikasiýa we ylym, tehnologiýa hem-de innowasiýalar;Söwda, söwda ýeňillikleri we sebit integrasiýasy;Ulag we tranzit ulgamlary;Howa şertlerine uýgunlaşma we ekologiýa durnuklylygy;Maliýe, tehnologiýa we mümkinçilikleri artdyrmaga elýeterlilik.BMG tarapyndan aýlaw ykdysadyýet boýunça bilelikde geçirilen çäre, tygşytly tejribäniň täze ykdysady mümkinçiliklerini döretdi we Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlarda howanyň maksatlaryny öňe sürüp biljekdigini görkezdi. Esasy başlangyçlaryAwaza Hereket Maksatnamasy, gurluş päsgelçiliklerini çözmek we DÖM-lerdäki ösüşi çaltlandyrmak üçin döredilen bäş sany öňdebaryjy başlangyç bilen tanyşdyrýar: Sebitleýin oba hojalygyny öwreniş merkezleri:Azyk howpsuzlygyny ýokarlandyrmak, eksporty diwersifikasiýalaşdyrmak we howa taýdan akylly oba hojalygyny ösdürmek, çydamlylygy we iýmitlenmegi ýokarlandyrmak.Bütindünýä Söwda Guramasynyň çäginde Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar üçin bagyşlanan iş meýilnamasy:Söwda gowşaklyklaryny çözmek, bazara girişi gowulandyrmak we Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlary global üpjünçilik zynjyryna goşmak.Baş sekretaryň Tranzit azatlygy boýunça ýokary derejeli topary: Tranzit päsgelçiliklerini aýyrmak, infrastrukturany gowulandyrmak we Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň dünýä söwdasyna netijeli gatnaşmagyny üpjün etmek.Infrastruktura maýa goýmak üçin maliýe mehanizmi: Durnukly infrastruktura üçin çeşmeleri mobilizlemek, maýadarlary mümkinçiliklere birikdirmek we bank taslamalaryny ösdürmek üçin ýerli mümkinçilikleri güýçlendirmek.Sanly birikme başlangyçlary: Sanly deňsizligi ýeňip geçmek we Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlara söwda, hyzmat we innowasiýa üçin sanly infrastrukturanyň güýjüni ulanmaga mümkinçilik bermek. Hemişelik utgaşdyryjylaryň ornyAwaza Hereket Maksatnamasyny ýurt derejesinde durmuşa geçirmekde Hemişelik utgaşdyryjylar esasy rol oýnar. Olar Milli utgaşdyryjylar bilen ýakyn hyzmatdaşlykda bolup, Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ileri tutýan ugurlaryny milli ösüş maksatnamalaryna we BMG-niň Durnukly Ösüş boýunça Hyzmatdaşlyk Çarçuwalaryna goşup, pudaklaýyn strategiýalar bilen utgaşmagyny üpjün edip we amaly giriş nokatlaryny kesgitlemäge kömek edip bilerler.Şeýle hem olar hökümetler we hyzmatdaşlar bilen bilelikde Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ileri tutýan ugurlary üçin maliýeleşdirmegi mobilizlemegi, tejribe alyşmagy we sebitleýin hyzmatdaşlygy ösdürip bilerler, şeýle hem Awaza borçnamalarynyň ýerine ýetirilmegini DÖM-iň gözegçilik ulgamlarynda görkezilmegini üpjün edip bilerler. OHRLLS Toolkit Hereket Maksatnamasyny milli meýilnamalaşdyryş we yzarlaýyş işlerine goşmak boýunça amaly görkezmeleri hödürleýän möhüm çeşme bolar.BMG-niň Türkmenistandaky Hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenko: "Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar boýunça BMG-niň Üçünji Maslahaty bize gözýetimiň we syýasy islegiň bardygyny görkezdi. Muny durmuşa geçirilmeli we şonuň üçin Hemişelik utgaşdyryjylar bilen Milli utgaşdyryjylaryň hyzmatdaşlygy örän möhümdir" -diýdi. "Dogry gurallar, hyzmatdaşlyk we yzygiderli üns bilen, borçnamalary anyk ösüşe öwrüp bileris." Hereketiň OnýyllygyMetbugat ýygnagynda eden çykyşynda Baş sekretaryň orunbasary we Ösüş derejesi pes ýurtlar, Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar hem-de Kiçi ada döwletleri boýunça Ýokary wekili Rabab Fatima: “Abadançylyk we syýahatçylyk bilen tanalýan Awaza häzirki wagtda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar üçin “täze umyt we täze mümkinçilikleriň” nyşanydyr” – diýip belledi.BMG-niň Türkmenistandaky edarasy üçin Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar boýunça BMG-niň Üçünji Maslahaty ýurduň dialog we hyzmatdaşlyk köprüsi hökmünde ornuny goldaýandygyny tassyklaýan pursat boldy. Maslahatyň netijeleri ýerleşýän ýerine garamazdan hiç bir ýurduň yza galmazlygyny üpjün edip, Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlary “deňizden üzňe ýurtlardan” dünýä bilen baglanyşykly ýurtlara öwürmek üçin Hereketiň onýyllygyna gönükdirer.